<para>U kunt misschien nog denken dat &kde; weinig meer is dan weer een vensterbeheerder. Rustig maar, en lees dit hoofdstuk waarin we u met enkele eigenschappen zullen laten kennis maken die u zullen bewijzen dat &kde; veel meer is dan een vensterbeheerder — het is een volwaardige omgeving.</para>
<para>Omdat u niet alleen &kde;-applicaties hebt op uw systeem, kent u waarschijnlijk wel de ellende van het bewerken van <abbrev>ASCII</abbrev>-configuratiebestanden. Maar eigenlijk zijn er nog vele andere bestandstypen die op deze manier moeten worden bewerkt. Bijvoorbeeld werden de ruwe &XML;-bestanden voor deze gids als <abbrev>ASCII</abbrev>-bestanden geschreven, net als de broncode voor de &kde;-programma's zelf. We zullen u nu laten zien hoe u &kwrite; in &kde; kunt gebruiken om zelf <abbrev>ASCII</abbrev>-bestanden te bewerken. </para>
<title>Open een venster met daarin uw persoonlijke map </title>
<para>Klik op de knop van het &ticon; en kies <guimenuitem>Persoonlijke map</guimenuitem>. U krijgt dan een venster met de inhoud van uw persoonlijke map. Voor een uitvoeriger lijst van bestanden in uw persoonlijke map kiest u <guimenuitem>Verborgen bestanden tonen</guimenuitem> in het menu <guimenu>Beeld</guimenu>.</para>
<para>Links in het venster moet u nu een boomstructuur zien van het bestandssysteem, met rechts pictogrammen voor elk bestand in uw persoonlijke map inclusief de eventuele <quote>verborgen bestanden</quote> — bestanden of mappen warvan de naam begint met een punt. </para>
<title>Het scherm van de bestandsbeheerder </title>
<para>We hebben geprobeerd het gebruik van de bestandsbeheerder zo eenvoudig mogelijk te maken, en als u bekend bent met andere vensterbeheerders (met inbegrip van die in andere besturingssystemen) met een bestandsbeheer, zal veel van wat nu volgt u bekend zijn.</para>
<para>Bovenin is een <guimenu>Locatie</guimenu>-menu waarin u vensters in het bestandsbeheer kunt openen en afsluiten. U kunt hier ook de huidige inhoud afdrukken.</para>
<note><para>Wilt u naar het internet gaan? U kunt er op verschillende manieren komen. U kunt<menuchoice><guimenu>Locatie</guimenu><guimenuitem>Adres openen</guimenuitem> </menuchoice> kiezen (of op <keycombo>&Ctrl;<keycap>O</keycap></keycombo>) drukken en een &URL;.invoeren.</para>
<para>Het eenvoudigste is echter om gewoon het adres waar u naar toe wilt gaan in te typen in de locatiebalk zelf.</para>
<para>Bijvoorbeeld, als u naar de pagina van &kde; wilt gaan, dan typt u daar <userinput>http://www.kde.nl</userinput> in. U kunt zo ook vlot bestanden verplaatsen met &FTP;. &kde; is <quote>klaar voor het internet</quote>, wat betekent dat u bestanden kunt inlezen en opslaan, niet alleen van of op uw eigen harde schijf, maar ook van of naar andere computers waarop u toegang heeft om te schrijven. Andere besturingssystemen maken misschien verschil tussen locale en andere bestandssytemen, maar dat is niet het geval met &kde;.</para>
<para>In het menu <guimenu>Bewerken</guimenu> kunt u bestanden kiezen, kopiëren en verplaatsen. Die zullen we straks gebruiken. Nadat u al het menu <guimenu>Beeld</guimenu> hebt gebruikt, heeft u waarschijnlijk opgemerkt dat de inhoud ervan op veel verschillende manieren kan worden ingezien. Probeert u maar eens wat en kijkt u wat er dan gebeurt.</para>
<para>Ongetwijfeld zult u het menu <guimenu>Bladwijzers</guimenu> erg nuttig vinden: U kunt nu zo goed als elke koppeling, op de eigen machine of ergens op het internet, onthouden. De transparantie van &kde; op het netwerk werkt nu naar beide kanten, waardoor u met de bestanden en mappen op uw harde schijf net zo kunt werken als met bladwijzers op het internet.</para>
<para>Met het menu <guimenu>Hulpmiddelen</guimenu> kunt u dat beroemde bestand-dat-ik-ergens-heb-opgeslagen-maar-waar-was-dat-ook-alweer zoeken.</para>
<para>We zullen nu een van uw configuratiebestanden uitzoeken en die gaan bewerken. Maar eerst moeten we naar een andere map gaan in het bestandsbeheer.</para>
<para>&konqueror; startte op met uw persoonlijke map als de top van de <quote>boomstructuur</quote>. Voor de meeste dagelijkse doeleinden zult u hierin werken, dus is het een handige standaard. Maar soms heeft u een wijder blikveld nodig, opdat de rest van uw systeem wat dichterbij komt.</para>
<para>U kunt snel de <filename class="directory">/</filename> of <quote>root</quote>-map op verschillende manieren tonen: klik op het kleine map-pictogram naast het navigatiepaneel voor een volledige boomstructuur, gebruik de knop <guiicon>Naar boven</guiicon> op de werkbalk bovenaan om naar de top van uw bestandssysteem in het rechter vak te gaan, of type <userinput>/</userinput> in de locatiebalk.</para>
<para>Om deze gids te kunnen volgen klikt u op het kleine map-pictogram naast het navigatievak, zodat het navigatievak nu de hele boomstructuur laat zien. Merk op dat een gedeelte van de boom is uitgeklapt, en dat uw persoonlijke map nog steeds geselecteerd is. Nu kunt u zien hoe uw persoonlijke map in de hele hiërarchie past, en de bestanden hierin zijn nog steeds te zien in het rechter vak.</para>
<para>Ga met de muis in het navigatiepaneel links in het venster naar beneden tot u de map <filename>/etc</filename> tegenkomt. dubbelklik op <filename>etc</filename>. U ziet nu in het rechter venster een lange lijst met bestanden.</para>
<para>Sommige bestanden die u hier ziet vormen het hart van uw besturingssysteem, dus om hierin permanente veranderingen aan te kunnen brengen moet u <systemitem class="username">root</systemitem> of superuser (systeembeheerder) zijn. We gaan oefenen op een bestand waarin het maken van fouten geen kwaad kan, met de naam <filename>motd</filename> (message of the day = dagelijks bericht).</para>
<para>Ga met de muisaanwijzer omlaag tot u het bestand <filename>motd</filename> vindt en klik erop met de <mousebutton>rechter</mousebutton> muisknop. In het <guimenu>contextmenu</guimenu> kiest u nu <guimenuitem>Openen met...</guimenuitem>. Er verschijnt nog een menu. Kies hierin <guimenuitem>&kwrite;</guimenuitem>. Voila!</para>
<para>Er zijn vele manieren om een bestand te openen, en dit is er slechts een van. &kwrite; is een tekstverwerker met een eenvoudige en waarschijnlijk bekende interface. U had ook in de kleine boomstructuur kunnen navigeren in het dialoogvenster in het contextmenu van de sectie <guilabel>Editors</guilabel>, en er een andere tekstverwerker kunnen kiezen, of eenvoudig het bestand in de standaard editor kunnen openen door erop te dubbelklikken.</para>
<para>Ondertussen heeft u nu het bestand <filename>/etc/motd</filename> in &kwrite; geopend, en zijn we klaar om er iets in te veranderen.</para>
<para>Hoe meer u met &kde; werkt hoe meer u merkt dat de meeste schermen en applicaties op elkaar lijken. Het menu <guimenu>Bestand</guimenu> van &kwrite; is hiervan een prachtig voorbeeld. Bijna elk &kde;-programma heeft hetzelfde menu, waarmee u nieuwe bestanden kunt maken, bestaande bestanden kunt openen op uw eigen systeem of (dit wordt spoedig mogelijk) op het internet, ze kunt opslaan (spoedig ook zelfs op het interenet!), ze afdrukken of ze naar iemand anders mailen.</para>
<para>Het menu <guimenu>Bewerken</guimenu> vindt u ook in de meeste andere applicaties van &kde;, en stelt u in staat om van het ene naar het andere programma informatie over te brengen met knippen en plakken. U kunt tekst zoeken en vervangen. In het menu <guimenu>Instellingen</guimenu> kunt u de tekstverwerker op vele manieren aanpassen. U kunt bijvoorbeeld de lettergrootte aan uw scherm aanpassen — en uw ogen. En natuurlijk, net als in elke andere applicatie van &kde; vindt u er een <guimenu>Help</guimenu>-menu, waarin u online help vindt wanneer u die maar nodig heeft.
<title>Het gebruiken van de tekstverwerker </title>
<para>De meeste <filename>motd</filename>-bestanden bevatten waardeloze zaken zoals <quote>Vergeet niet uw gegevens op te slaan</quote> of <quote>Stoor de systeembeheerder niet zonder noodzaak</quote>. Erg saai. Laten we de tekst zo veranderen dat de gebruikers die inloggen werkelijk belangrijke informatie krijgen. U kunt door de tekst manoeuvreren met de pijltjestoetsen en secties tekst markeren met <keycombo>&Shift;<keycap>Pijltjes</keycap></keycombo> of met een ingedrukte <mousebutton>linker</mousebutton> muisknop. Gebruik het <guimenu>Bewerken</guimenu>-menu om tekst te knippen en te plakken. Type wat u maar wilt of gebruik het volgende (mooie) voorbeeld: </para>
<para>Nu u het bestand <filename>motd</filename> hebt veranderd is het tijd om dit op te slaan, waardoor de veranderingen effect zullen hebben. U kunt dit doen in het menu <guimenu>Bestand</guimenu>, of u kunt het pictogram <guiicon>Opslaan</guiicon> in de werkbalk gebruiken.</para>
<para>Op dit punt aangekomen worden we geconfronteerd met de realiteit. U moet de <systemitem class="username">root</systemitem>-toegangsrechten hebben als u veranderingen in dit bestand wilt opslaan.In &kde; wordt dit opgelost door u naar het <systemitem class="username">root</systemitem>-wachtwoord te vragen.</para>
<para>U wilt dit bestand waarschijnlijk niet echt opslaan, dus u kunt op <guibutton>Annuleren</guibutton> klikken in de dialoog voor het wachtwoord, en nog eens op <guibutton>Annuleren</guibutton> klikken in het dialoogvenster voor opslaan.</para>
<para>Tenslotte eindigt u uw werk met het afsluiten van de tekstverwerker en het venster van het bestandsbeheer. U kunt dit doen door op de <guibutton>X</guibutton>-knop linksboven in het venster te klikken, met het venstermenu in de titelbalk, of door <menuchoice><guimenu>Bestand</guimenu> <guimenuitem>Afsluiten</guimenuitem></menuchoice> te kiezen. Eenvoudig en elegant, niet waar? </para>
<para>Zoals steeds in &kde;, zijn er verschillende manieren om een bestand aan te maken. U zou de bestandsbeheerder kunnen openen, en dan op een lege plek in een eigen map <mousebutton>rechts</mousebutton>klikken, en dan <menuchoice><guisubmenu>Nieuwe aanmaken</guisubmenu><guisubmenu>Bestand</guisubmenu> <guimenuitem>Tekstbestand...</guimenuitem></menuchoice> kiezen. U ziet dan een nieuw leeg bestand, dat u net als ieder ander kunt openen. U kunt dit zelfs direct op het bureaublad doen.</para>
<para>Meestal echter bent u reeds in een of andere applicatie en wilt u daar een nieuw bestand beginnen. In de meeste &kde;-applicaties vindt u het menu <menuchoice><guimenu>Bestand</guimenu><guimenuitem>Nieuw</guimenuitem></menuchoice>, en een bijbehorend pictogram in de werkbalk. U ziet als u dit aanklikt een nieuw leeg document waarin u direct kunt gaan werken.</para>
<para>Beide manieren hebben hun eigen voordelen, dus gebruikt u wat het handigste is voor een bepaalde situatie.</para>
<para>Zoals u in de vorige sectie zag is het werken met bestanden zo gemakkelijk als wat. Echter, als u bestanden wilt kopiëren en verplaatsen kan die hele kopieer- en plaktoestand wat vervelend worden. Wanhoop niet — een procedure met de naam <quote>slepen en neerzetten</quote> maakt het mogelijk dat u bestanden vlug en gemakkelijk kunt kopiëren en verplaatsen. </para>
<title>Het openen van twee vensters in de bestandsbeheerder </title>
<para>Voordat u kunt gaan beginnen moet u twee vensters openen in de bestandsbeheerder. De eenvoudigste manier om een venster te openen is te klikken op knop met het tandwiel rechts in de balk met pictogrammen. Als u in het nieuwe venster geen boomstructuur ziet activeert u die (<menuchoice><guimenu>Venster</guimenu> <guimenuitem>Navigatiepaneel</guimenuitem> </menuchoice> of drukt u op <keycap>F9</keycap>).</para>
<title>Het slepen van een bestand van het ene naar een ander venster </title>
<para>Open in het eerste venster de map <filename>/etc</filename> en zoek hierin het bestand <filename>motd</filename>, dat we in de vorige sectie hebben veranderd.</para>
<para>Open uw persoonlijke map in het tweede venster.</para>
<para>Klik op het <filename>motd</filename>-bestand. Houd uw <mousebutton>linker</mousebutton> muisknop ingedrukt en sleep het bestand naar uw persoonlijke map. Laat de <mousebutton>linker</mousebutton> muisknop nu los (dit heet het <emphasis>neerzetten</emphasis> van het bestand). U krijgt nu vier mogelijkheden aangeboden: <guimenuitem>Hierheen kopiëren</guimenuitem>, <guimenuitem>Hierheen verplaatsen</guimenuitem>, <guimenuitem>Hierheen verbinden</guimenuitem> en <guimenuitem>Annuleren</guimenuitem>.
Hierheen verbinden heet "linken", er wordt dan een verwijzing (link) naar het bestand geplaatst, in plaats van het bestand helemaal te kopiëren. Dit spaart natuurlijk ruimte op de schijf (vert). </para>
<para>Tot dusver heeft u alleen gewerkt met de hulpmiddelen en programma's van &kde;. Ongetwijfeld wilt u ook andere &UNIX;-programma's gebruiken. Er zijn twee manieren om dat te doen: de snelle opdrachtregel en het tekstscherm (terminal). </para>
<para>Als u op <keycombo action="simul">&Alt; <keycap>F2</keycap></keycombo> drukt krijgt u een klein schermpje te zien waarin u een opdracht kunt typen. Let er wel op dat u de tekstuitvoer van een programma dat op deze manier is gestart niet te zien krijgt. Deze methode is alleen geschikt voor het starten van programma's die in &X-Window; draaien, of voor het draaien van hulpmiddelen waarin u niets hoeft te zien of te typen. Voor andere programma's heeft u nog steeds een terminal nodig.</para>
<title>De terminal emulator (nabootser) van &UNIX; </title>
<para>Kies in het applicatiemenu <menuchoice><guisubmenu>Systeem</guisubmenu><guimenuitem>Terminal</guimenuitem></menuchoice>. U krijgt dan een terminalvenster. Hierin kunt u de opdrachten in de &UNIX;-shell invoeren: <command>ls</command>, <command>cat</command>, <command>less</command>, enzovoorts. Met het menu <guimenu>Instellingen</guimenu> kunt u de terminal aan uw wensen aanpassen.
De shell (in dit opzicht te vergelijken met MS-DOS, als u dat kent), is een programma dat uw ingetypte opdrachten leest, en daarna uitvoert (vert). </para>
<para>Zonder twijfel kent u het probleem: U start <command>ftp</command>, logt in bij een leuke site als ftp.kde.org, en begint met het ophalen van bestanden. Het is 's avonds laat en u zet na de overdracht de computer uit. De volgende morgen, als u weer aan uw toetsenbord zit, vraagt u zich af in welke map u die bestanden heeft opgeslagen. Met &kfind; van &kde; is het vinden van die bestanden een makkie.</para>
<para>Het starten van &kfind; is eenvoudig: Kies <guimenuitem>Bestanden zoeken</guimenuitem> in het &kmenu;. De interface van &kfind; heeft een onderdeel dat u waarschijnlijk nog niet hebt gezien in de tabbladen van &kde;. Als &kfind; wordt gestart ziet u dat het tabblad <guilabel>Naam/locatie</guilabel> is geselecteerd. Als u op <guilabel>Datumbereik</guilabel> klikt verandert de inhoud van het tabblad. Omdat u nog niet eerder een bestand hebt gezocht zijn de meeste pictogrammen in de werkbalk en de meeste menu's uitgeschakeld. Dat gaan we nu veranderen.</para>
<title>Het zoeken van een bestand als u een deel van de naam weet. </title>
<para>Zolang u een deel van de naam van een bestand weet is het gemakkelijk te vinden. Selecteer het tabblad <guilabel>Naam/locatie</guilabel>, en type de naam van het bestand in het veld <guilabel>Genaamd</guilabel>. Indien nodig kunnen er jokertekens worden gebruikt. Type om te proberen <userinput>*.tar.gz</userinput>. Standaard begint het zoeken in uw persoonlijke map, maar u kunt elke map kiezen die u wenst door te klikken op <guilabel>Zoeken in</guilabel> of op <guibutton>Bladeren...</guibutton>.Om het zoeken te starten drukt u op de knop <guibutton>Zoeken</guibutton>. Na enige tijd komt er een lijst met zoekresultaten in het daarvoor bestemde venster. Indien dat niet het geval is heeft u in de verkeerde map gezocht, een spelfout gemaakt in het veld <guilabel>Genaamd</guilabel>, of er zijn geen bestanden met de extensie <filename>.tar.gz</filename> op uw machine.</para>
<para>Er zijn vele extra gegevens over een bestand die u kunt gebruiken om nauwkeuriger te zoeken. <emphasis>Hoe meer u weet van het gezochte bestand, hoe groter de kans is dat u het vindt.</emphasis>.</para>
<para>Hier kunt u opgeven dat u alleen de bestanden wilt zien die voor het laatst zijn geopend binnen een gegeven tijdsvak. U kunt ook opgeven dat u alleen bestanden wilt zien die minder dan een opgegeven aantal maanden of dagen geleden zijn geopend.</para>
<term><guilabel>Bestandstype</guilabel> in het tabblad <guilabel>Inhoud</guilabel>.</term>
<listitem><para>Als u het bestandstype kent (⪚ een tar/zip-archief of een jpeg-afbeelding) kunt u in &kfind; opgeven alleen naar dit type bestand te zoeken.</para></listitem>
<para>Door meerdere bureaubladen te gebruiken kunt u uw werk beter indelen. U kunt uw programma's in verschillende bureaubladen plaatsen, en de bureaubladen zo noemen dat u weet waar u die voor gebruikt. Dit vergroot uw werkruimte, en verbetert het gebruik ervan. Het helpt ook als u aan het internetten bent in plaats van te werken en uw baas komt binnen. Maar dit is natuurlijk niet vaak het geval — tenminste in het kantoor waar ik werk. </para>
<para>U kunt van het ene naar het andere bureaublad gaan door op de knoppen ervan te klikken in het &kicker;-paneel. Als u ze een andere naam wilt geven kunt u dit doen door erop te dubbelklikken. </para>
<para>U kunt vensters op meerdere bureaubladen hebben. Als u wilt dat een venster op alle bureaubladen te zien is, klikt u maar op de plakkerig-knop in de linkerbovenhoek van het venster. Om een venster naar een ander bureaublad te verplaatsen klikt u op de titelbalk met de <mousebutton>rechter</mousebutton> muisknop, kiest u <guimenuitem>Naar bureaublad</guimenuitem> en selecteert u het bureaublad waar het venster naar toe moet worden verplaatst. </para>
<para>Om het werken met &kde; te beëindigen kunt u op <guimenuitem>Uitloggen</guimenuitem> klikken in het &kmenu;. U wordt dan gevraagd of u &kde; werkelijk wilt verlaten. Bij het verlaten zullen alle vensters worden gesloten, en komt u terug in het tekstscherm of in de beeldmanager. Voor informatie hoe programma's uw werk kunnen opslaan tijdens het uitloggen, kunt u naar <link linkend="kde-logout">notities voor het uitloggen</link> gaan. </para>
