<para>W systemach &UNIX; i &Linux; wszystkie katalogi są ułożone w odwróconej strukturze drzewa, malejąco, rozgałęziając się w dół z głównego katalogu na szczycie hierarchii. Oznacza to, że możesz przejść z każdego katalogu do każdego innego idąc <quote>w górę</quote>, aż do momentu punktu wspólnego, a następnie <quote>w dół</quote> poprzez odpowiednie podkatalogi, aż dojdzie się do celu. </para>
<para>Położenie każdego pliku oraz katalogu w drzewie może być opisane za pomocą jego <quote>ścieżki</quote>, która jest prostą listą nazw katalogów, przez które musisz przejść, aby dojść do danego katalogu lub pliku. Na przykład <filename class="directory">/home/pam</filename> jest podkatalogiem <filename class="directory">pam</filename> podkatalogu <filename class="directory">home</filename>, należącego do katalogu najwyższego poziomu, a <filename> /home/pam/words.txt</filename> jest plikiem <filename>words.txt</filename> w tym podkatalogu. Pierwszy znak <quote>/</quote> w tych ścieżkach reprezentuje katalog najwyższego poziomu.</para>
<para>Każdy katalog dostępny w Twoim systemie — włączając te na partycjach dysku twardego, dyskietkach i napędach &CD-ROM; — pojawi się w którymś poddrzewie katalogu ' / ', ich pełna ścieżka zależy od tego, jak został skonfigurowany Twój system (zobacz także dział <link linkend="floppy-cd">Dyskietki i napędy &CD-ROM;</link>). </para>
<para>Każdy użytkownik systemu &UNIX; / &Linux; posiada swój własny katalog <quote>domowy</quote>, służący do przechowywania osobistych plików i ustawień; na przykład <filename class="directory">/home/john</filename> czy <filename class="directory">/home/mary</filename>. Symbol <keycap>~</keycap> jest często używany do reprezentowania katalogu domowego użytkownika, więc <filename>~/letter.txt</filename> odnosi się do pliku <filename>letter.txt</filename> umieszczonego w katalogu domowym.</para>
<para>Zwróć uwagę, że wyrażenie <quote>katalog</quote> jest czasem używane zamiast wyrażenia <quote>katalog</quote>.</para>
<para>W trybie menedżera plików, &konqueror; pokazuje jakie pliki i podkatalogi znajdują się w katalogu i dostarcza Ci na ich temat pewną porcję informacji.</para>
<para><quote>Ścieżka</quote> katalogu, który obecnie przeglądasz pokazana jest na pasku tytułu, a także w pasku adresu poprzedzona przedrostkiem <quote>file: </quote>, aby zaznaczyć, że katalog jest częścią Twojego zwykłego systemu plików. Na przykład <filename>file:/home/pam</filename>.</para>
<para>Sposób, w jaki &konqueror; wyświetla pliki i katalogi zależy głównie od wyboru trybu widoku. Może być on wybrany z podmenu <menuchoice> <guimenu>Widok</guimenu><guisubmenu>Tryb widoku</guisubmenu></menuchoice>, które daje Ci następujące możliwości: </para>
<term><guimenuitem>Widok ze szczegółową listą</guimenuitem></term>
<listitem><para>Wyświetla każdy plik i katalog w oddzielnym wierszu, jako niewielką ikonę, po której znajduje się nazwa pliku lub katalogu oraz informacja o nim. Ilość informacji jest ustawiana w ustawieniach podmenu <menuchoice> <guimenu>Widok</guimenu><guisubmenu>Pokaż szczegóły</guisubmenu></menuchoice>. </para></listitem>
<listitem><para>Podobny do <guimenuitem>Widoku ze szczegółową listą</guimenuitem> poza tym, że nie są pokazane ikony, a pierwszym znakiem w każdym wierszu będzie <quote>/</quote>, jeśli jest to katalog. </para></listitem>
<listitem><para>Tryb ten jest użyteczny przy <link linkend="navigation"> nawigacji</link> po drzewie katalogów poniżej katalogu bieżącego. Widok podobny jest do <guimenuitem>Widoku listy szczegółowej</guimenuitem> poza tym, że w przypadku katalogów, każdy wiersz będzie się rozpoczynał od niewielkiego znaku <keycap>+</keycap>. Jeśli klikniesz <mousebutton>lewym</mousebutton> przyciskiem myszy na ten znak, to katalog zostanie rozwinięty pokazując swoją zawartość.</para>
<term><guimenuitem>Widok listy informacyjnej</guimenuitem></term>
<listitem><para>Podobny jest do <guimenuitem>Widoku ze szczegółową listą</guimenuitem>, poza tym, że tam, gdzie jest to możliwe, pokazywana jest liczba wierszy, słów i znaków oraz format pliku (lub inne szczegóły dla danego typu plików). </para></listitem>
<para>Domyślne ikony plików wyświetlane w <guimenuitem>Widoku ikon</guimenuitem> oraz <guimenuitem>Widoku wielokolumnowym</guimenuitem> mogą być zamieniane na niewielkie obrazy zawartości pliku. Zajrzyj do działu <link linkend="previews">Podgląd pliku</link> w niniejszym podręczniku, aby uzyskać więcej szczegółów.</para>
<para>Zaznaczenie pola <guilabel>Pokaż informacje o pliku w podpowiedzi</guilabel> znajdującego się w dziale <guilabel>Zachowanie</guilabel> w oknie konfiguracji &konqueror-dopelniacz; powoduje wyświetlenie okienka informacyjnego, gdy klawisz myszy zostanie przytrzymany nad nazwą pliku lub katalogu, albo nad jego ikoną w <guimenuitem>Widoku ikon</guimenuitem> lub <guimenuitem> Widoku wielokolumnowym</guimenuitem>. </para>
<para>Jeśli pole <guilabel>Pokaż podgląd pliku w podpowiedzi</guilabel> jest zaznaczone, to okienko podpowiedzi pokaże także niewielki obraz zawartości pliku. </para>
<para>Wybranie z menu <menuchoice><guimenu>Widok</guimenu><guisubmenu>Podgląd</guisubmenu></menuchoice> spowoduje wyświetlenie podmenu, które pozwala Ci włączyć podgląd dla plików określonego typu.</para>
<para>Głównie, oznacza to, że ikony plików zostaną zamienione w mały obrazek przedstawiający zawartość pliku.</para>
<para>Jeżeli podgląd plików jest włączony dla <guimenuitem>plików dźwiękowych</guimenuitem>, to plik będzie odtworzony za każdym razem, kiedy kursor myszy zostanie przytrzymany nad nazwą pliku lub jego ikoną.</para>
<para>Pamiętaj, że podgląd plików jest dostępny tylko w <guimenuitem>Widoku ikon </guimenuitem> oraz <guimenuitem>Widoku wielokolumnowym</guimenuitem>.</para>
<para>Ponieważ &konqueror; musi odczytać zdecydowanie więcej danych niż tylko nazwę pliku, to podgląd pliku może nie działać poprawnie przy plikach znajdujących się na dyskietkach lub zdalnym systemie. Dział <guilabel>Podglądy i metadane </guilabel> okna konfiguracji menedżera plików pozwala wyłączyć podgląd plików dla protokołów takich jak <link linkend="ftp">ftp</link>, gdzie odczyt dodatkowych danych mógłby zająć zbyt dużo czasu.</para>
<listitem><para>Aby przejść do podkatalogu kliknij <mousebutton>lewym </mousebutton> przyciskiem myszy na jego nazwę lub ikonę -- lub jeśli jeśli już jest <quote>zaznaczony</quote> (zobacz poniżej) -- to tylko wciśnij klawisz <keycap>Enter</keycap>.</para></listitem>
<listitem><para>Aby przejść w górę drzewa katalogów możesz kliknąć na ikonę <guiicon>W górę </guiicon> znajdującą się w pasku narzędzi, wcisnąć kombinację klawiszy<keycombo action="simul">&Alt;<keysym>strzałka w górę</keysym></keycombo>, lub skorzystać z opcji menu <menuchoice><guimenu>Idź</guimenu><guimenuitem>W górę</guimenuitem></menuchoice>.</para></listitem>
<para>Aby <quote>zaznaczyć</quote> plik lub katalog w wyświetlanym katalogu bez otwierania go w jakikolwiek sposób, skorzystaj z klawiszy strzałek <keysym>w górę</keysym> oraz <keysym>w dół </keysym>, aby poruszać się przez poszczególne obiekty. Zaznaczony obiekt zostanie podświetlony, a część informacji o nim wyświetlona na pasku stanu.</para>
<para>Ustawienie <link linkend="viewmode">Trybu widoku</link> na <guimenuitem>Widok drzewa</guimenuitem> może pomóc Ci zlokalizować katalogi w drzewie znajdujące się poniżej katalogu bieżącego. W tym trybie, każdy katalog jest pokazany z niewielkim kwadratem po lewej stronie. Jeśli zawiera on znak <keycap>+</keycap>, to klikając na niego <mousebutton>lewym </mousebutton> przyciskiem myszy (nie na nazwie katalogu, czy jego ikonie) wyświetlisz poddrzewo pokazujące pliki i podkatalogi umieszczone w tym katalogu. Niewielki kwadrat zmieni swój wygląd na znak <keycap>-</keycap>. Kliknięcie na niego <mousebutton>lewym</mousebutton> przyciskiem myszy spowoduje zwinięcie poddrzewa. Kiedy już znalazłeś katalog, którego szukałeś, kliknij <mousebutton>lewym</mousebutton> przyciskiem myszy na nazwę katalogu lub jego ikonę, aby go otworzyć.</para>
<para><link linkend="sidebar">Panel nawigacyjny</link> może także pomóc Ci w poruszaniu się po systemie plików.</para>
<para>Możesz przejść bezpośrednio do każdego katalogu wpisując jego ścieżkę w pasku adresu lub w oknie wywołanym za pomocą polecenia menu <menuchoice><guimenu>Adres</guimenu><guimenuitem>Otwórz Adres...</guimenuitem></menuchoice> lub wciskając kombinację klawiszy <keycombo action="simul">&Ctrl;<keycap>O</keycap></keycombo>. Funkcja <link linkend="path-complete"> dopełniania tekstu</link> &konqueror-dopelniacz; może być przydatna podczas tych czynności. Nie zapomnij, że w systemach &Linux; / &UNIX; w nazwach plików i katalogów rozróżniane są małe i wielkie litery.</para>
<para>Kiedy przeszedłeś do nowego katalogu możesz wrócić do katalogu poprzedniego za pomocą przycisku paska narzędzi <guiicon>W tył</guiicon>, polecenia menu <menuchoice><guimenu>Idź</guimenu> <guimenuitem>W tył</guimenuitem></menuchoice> lub kombinacji klawiszy <keycombo action="simul">&Alt;<keysym>strzałka w lewo</keysym></keycombo>. Kiedy już tam jesteś, to z powrotem możesz jeszcze raz przejść do katalogu dalej, w którym byłeś przed chwilą. Kliknij na przycisk paska narzędzi <guiicon>W przód</guiicon>, użyj polecenia menu <menuchoice><guimenu>Idź</guimenu> <guimenuitem>W przód</guimenuitem></menuchoice> albo kombinacji klawiszy <keycombo action="simul">&Alt;<keysym>strzałka w prawo</keysym></keycombo>.</para>
<para>Możesz także przejść do katalogu nadrzędnego klikając ikonę paska narzędzi <guiicon>W górę</guiicon>, za pomocą polecenia menu <menuchoice><guimenu>Idź</guimenu> <guimenuitem>W górę</guimenuitem></menuchoice> lub kombinacji klawiszy <keycombo action="simul">&Alt;<keysym>strzałka w górę</keysym></keycombo>.</para>
<tip><para>Przytrzymanie lewego przycisku myszy podczas, gdy wskaźnik myszy jest nad przyciskami <guiicon>W górę</guiicon>, <guiicon>W tył</guiicon> lub <guiicon>W przód</guiicon> powoduje pojawienie się menu z ostatnio odwiedzanymi miejscami.</para></tip>
<para>Jeśli nie wiesz lub nie pamiętasz, gdzie w Twoim systemie znajdował się interesujący Cię plik lub katalog, to użyj przycisku paska narzędzi <guiicon>Znajdź plik...</guiicon> lub polecenia menu <menuchoice><guimenu>Narzędzia</guimenu><guimenuitem>Znajdź plik...</guimenuitem></menuchoice>. Spowoduje to uruchomienie programu &kfind;, służącego do wyszukiwania plików i katalogów w oknie &konqueror-dopelniacz;. Zajrzyj do podręcznika &kfind;, aby uzyskać pomoc, jak używać tego programu. </para>
<note><para>Jeśli nazwa pliku lub katalogu rozpoczyna się od kropki, to oznacza to, że plik lub katalog jest <quote>ukryty</quote>, i zwykle nie będzie pokazany w &konqueror-dopelniacz;. Aby zobaczyć ukryte pliki lub katalogi skorzystaj z polecenia menu <menuchoice><guimenu>Widok</guimenu><guimenuitem>Pokaż ukryte pliki</guimenuitem> </menuchoice>.</para>
<para>Innym powodem, dla którego &konqueror; może nie pokazywać pliku lub katalogu, którego szukasz może być włączona wtyczka <link linkend="konq-plugin"><guisubmenu>filtrowania widoku</guisubmenu></link> ustawiona na pokazywanie tylko plików określonego typu.</para></note>
<para>Każdy napęd dyskietek, &CD; czy partycja dysku twardego, którą masz zainstalowaną w Twoim systemie, zwykle pojawi się w katalogu <filename class="directory">/ </filename>, <filename class="directory">/media</filename>, <filename class="directory">/mnt</filename> lub katalogu <filename class="directory">/auto</filename> i otrzyma ścieżkę w rodzaju <filename class="directory">/mnt/floppy</filename> lub <filename class="directory">/cdrom</filename>. Szczegóły zależą od tego jak był skonfigurowany Twój system.</para>
<para>&UNIX; / &Linux; wymaga zamontowania dyskietki lub płyty &CD-ROM;, kiedy włożysz ją do napędu, a także zamontowania innych partycji dysku twardego, kiedy chcesz uzyskać do nich dostęp. Musisz je także odmontować (dyskietkę lub &CD-ROM;) przed usunięciem, aby zaznaczyć, że nie są one już dostępne. </para>
<para>Wykonywanie tej czynności zależy od konfiguracji Twojego systemu:</para>
<listitem><para>Możesz posiadać narzędzie <application>Automount</application> i w tym przypadku nie będziesz musiał się przejmować montowaniem i odmontowywaniem. Jednakże zdarzają się przypadki, że &CD-ROM; sam się uruchomi bez żadnego konkretnego powodu.</para></listitem>
<listitem><para>Jeśli posiadasz ikony <guiicon>Dyskietki</guiicon>, &CD-ROM; oraz twardego dysku na swoim pulpicie to w tym przypadku kliknięcie lewym przyciskiem myszy na ikonie spowoduje zamontowanie dysku. Takie działanie powinno jednocześnie spowodować wyświetlenie okna &konqueror-dopelniacz;, pokazującego zawartość dyskietki, dysku &CD-ROM; lub partycji. Aby odmontować, kliknij <mousebutton>prawym</mousebutton> przyciskiem myszy na ikonę i wybierz polecenie <guimenuitem>Odmontuj</guimenuitem>. Zobacz dział <link linkend="making">Utwórz nowy...</link> w niniejszym podręczniku,aby dowiedzieć się jak utworzyć taką ikonę.</para></listitem>
<listitem><para>Możesz to zrobić także tradycyjnym sposobem, wpisując w okno terminala polecenie:</para>
<para>aby go odmontować (<command>umount</command> a nie <command>unmount</command>). </para>
<note><para>Zamiast otwierać konsolę, aby wpisać polecenia <command>mount</command>, czy <command>umount</command> może Ci być wygodniej skorzystać z menu <menuchoice><guimenu> Narzędzia</guimenu><guimenuitem>Wykonaj polecenie powłoki</guimenuitem></menuchoice> &konqueror-dopelniacz; (<keycombo action="simul">&Ctrl;<keycap>E</keycap></keycombo>). </para></note>
<listitem><para>Możesz je przenieść do katalogu <filename>Kosz</filename>, co jest najbezpieczniejszą metodą, ponieważ możesz cofnąć wykonanie tego polecenia, jeśli popełnisz błąd.</para></listitem>
<listitem><para>Możesz także po prostu je usunąć, co spowoduje usunięcie wpisu z katalogu i odzyskanie powierzchni dyskowej zajmowanej przez plik(i), w ten sam sposób jak za pomocą polecenia <command>rm</command>.</para></listitem>
<para>Najprostszym sposobem na usunięcie pliku, czy katalogu, jest kliknięcie na ikonę lub nazwę prawym przyciskiem myszy, co spowoduje wyświetlenie menu, zawierającego polecenia <guimenuitem>Przenieś do kosza</guimenuitem> oraz <guimenuitem>Usuń</guimenuitem>.</para>
<para>Lub jeśli <quote>zaznaczyłeś</quote> obiekt, to z menu <guimenu>Edycja</guimenu> możesz wybrać również polecenie <quote><guimenuitem>Przenieś do kosza</guimenuitem></quote> lub <quote><guimenuitem>Usuń</guimenuitem></quote>.</para>
<para>Wciśnięcie klawisza <keycap>Del</keycap> spowoduje przeniesienie zaznaczonych obiektów do Kosza.</para>
<para>Kombinacja klawiszy <keycombo action="simul">&Shift;<keycap>Del</keycap></keycombo> spowoduje faktyczne usunięcie (nieodwracalne) zaznaczonych obiektów z dysku.</para>
<note><para>Nie będziesz miał możliwości usunięcia pliku lub katalogu, jeśli nie posiadasz wymaganych do tego uprawnień. Zajrzyj do działu <link linkend="super-user">Tryb administratora</link>, aby poznać szczegóły.</para></note>
<listitem><para>Zatrzymać wskaźnik myszy nad jego ikoną lub nazwą i kliknąć prawym przyciskiem myszy, następnie z menu podręcznego wybrać polecenie <guimenuitem>Kopiuj</guimenuitem>.</para>
<para>Jeśli obiekt jest zaznaczony, to możesz także skorzystać z przycisku <guiicon>Kopiuj</guiicon>, znajdującego się na pasku narzędzi, wybrać polecenie menu <menuchoice><guimenu>Edycja</guimenu><guimenuitem>Kopiuj</guimenuitem></menuchoice> albo wcisnąć kombinację klawiszy <keycombo action="simul">&Ctrl;<keycap>C</keycap></keycombo>. Możesz także wybrać <link linkend="multiple">wiele</link> plików lub katalogów do skopiowania/przeniesienia.</para></listitem>
<listitem><para>Przejdź do katalogu, do którego chcesz kopiować obiekt, a następnie wklej skopiowane plik(i) lub katalog(i) używając przycisku paska narzędzi <guiicon>Wklej</guiicon>, polecenia menu <menuchoice><guimenu>Edycja</guimenu> <guimenuitem>Wklej</guimenuitem></menuchoice>, skrótu klawiszowego <keycombo action="simul">&Ctrl;<keycap>V</keycap></keycombo> albo przesuwając wskaźnik myszy na pustą część okna i klikając prawym przyciskiem myszy, a następnie wybierając z podręcznego menu polecenie <guimenuitem>Wklej</guimenuitem>. </para></listitem>
<para>Przenoszenie pliku lub podkatalogu pomiędzy katalogami może być dokonane w ten sam sposób co kopiowanie, poza tym, że musisz wybrać polecenie <guimenuitem>Wytnij</guimenuitem> lub wcisnąć kombinację klawiszy <keycombo action="simul">&Ctrl;<keycap>X</keycap></keycombo>. Obiekt, który został <guimenuitem>wycięty</guimenuitem> zostanie usunięty z bieżącego katalogu w momencie kiedy wybierzesz polecenie <guimenuitem>Wklej</guimenuitem>.</para>
<para>Możesz także kopiować i przenosić zaznaczone obiekty do innego katalogu za pomocą polecenia z menu <menuchoice><guimenu>Edycja</guimenu> <guimenuitem>Kopiuj pliki</guimenuitem></menuchoice> (<keycap>F7</keycap>) lub <menuchoice><guimenu>Edycja</guimenu><guimenuitem>Przenieś pliki</guimenuitem> </menuchoice> (<keycap>F8</keycap>), albo wybierając <guimenuitem>Kopiuj do</guimenuitem> lub <guimenuitem>Przenieś do</guimenuitem> z podręcznego menu, po kliknięciu <mousebutton>prawym</mousebutton> przyciskiem myszy na nazwę pliku lub katalogu w oknie menedżera plików.</para>
<note><para>Możesz nie być w stanie skopiować lub przenieść plików lub katalogów jeśli nie posiadasz odpowiednich uprawnień. Zobacz dział <link linkend="super-user">Tryb administratora</link>, aby uzyskać więcej informacji.</para></note>
<title>Korzystanie z techniki "przeciągnij i upuść"</title>
<para>&konqueror; obsługuje także kopiowanie i przenoszenie plików lub katalogów za pomocą techniki przeciągnij i upuść.</para>
<para>Możesz to zrobić mając otwarte dwa okna &konqueror-dopelniacz;, jedno pokazujące miejsce z którego chcesz kopiować (przenosić), a drugie pokazujące miejsce docelowe. Ustaw wskaźnik myszy nad obiektem, który chcesz skopiować lub przenieść. Trzymając wciśnięty lewy przycisk myszy <quote>przeciągnij</quote> obiekt na puste pole w katalogu docelowym. Puść klawisz myszy, a zostanie wyświetlone menu z możliwością wybrania polecenia <guimenuitem>Kopiuj</guimenuitem> oraz <guimenuitem>Przenieś</guimenuitem>. Pamiętaj, aby <quote>puścić</quote> obiekt nad pustym obszarem katalogu docelowego - opuszczenie nad innym plikiem lub katalogiem może spowodować problemy.</para>
<para>Możesz także tak ustawić &konqueror-dopelniacz; tak, aby pokazywał więcej niż jeden katalog w swoim oknie i w ten sposób korzystać z funkcji przeciągnij i upuść, wykorzystując tylko jedno okno.</para>
<para>Ten obrazek przedstawia wykorzystanie polecenia menu <menuchoice><guimenu>Okno</guimenu> <guimenuitem>Podziel widok w pionie/poziomie</guimenuitem></menuchoice>, dostępnego także po naciśnięciu klawiszy <keycombo action="simul">&Ctrl;&Shift;<keycap>L</keycap> </keycombo>, aby podzielić okno &konqueror-dopelniacz; na dwa widoki, każdy pokazujący zawartość różnych katalogów.</para>
<para>Aby pokazywać zawartość różnych katalogów, widoki te nie powinny być połączone — małe kwadraciki w prawym dolnym rogu ekranu powinny być puste. </para>
<para>Widok <quote>aktywny</quote>, czyli ten, do którego ścieżka pokazana jest w pasku adresu i który odpowiada na polecenia menu oraz nawigacji jest oznaczony za pomocą niewielkiego zielonego znacznika w lewym dolnym rogu widoku. Aby uaktywnić widok, kliknij <mousebutton>lewym</mousebutton> przyciskiem myszy na pusty obszar widoku lub na jego pasek stanu.</para>
<para>Aby usunąć aktywny widok z okna &konqueror-dopelniacz; użyj klawiszy <keycombo action="simul">&Ctrl;&Shift;<keycap>R</keycap> </keycombo>, lub polecenia menu <menuchoice><guimenu>Okno</guimenu><guimenuitem>Zamknij aktywny widok</guimenuitem></menuchoice>. Możesz także kliknąć prawym przyciskiem myszy na pasku stanu i wybrać polecenie <guimenuitem>Zamknij aktywny widok</guimenuitem> z wyświetlonego menu.</para>
<para>Jeśli korzystasz z kart, możesz je wykorzystać do przeciągania i upuszczania plików pomiędzy kartami. Przeciągnij plik na etykietę karty, poczekaj aż karta się uaktywni, a następnie przeciągnij go na puste pole karty i puść plik.</para>
<para>Jeśli spróbujesz wkleić plik do katalogu, który zawiera już plik o takiej samej nazwie, to &konqueror; wyświetli komunikat ostrzegawczy informujący o tym, że plik już istnieje. Masz następujące możliwości: </para>
<listitem><para><guilabel>Zastąp</guilabel> stary plik plikiem kopiowanym. Możesz użyć przycisku <guibutton>Zastąp wszystkie</guibutton>, jeśli kopiujesz wiele obiektów.</para></listitem>
<listitem><para>Anuluj operację wklejania klikając na przycisk <guibutton>Pomiń </guibutton> albo <guibutton>Pomiń wszystkie</guibutton>.</para></listitem>
<listitem><para>Nadaj kopiowanemu plikowi inną nazwę. Możesz to zrobić wpisując nową nazwę do pola tekstowego, lub wydając polecenie <guibutton>Zasugeruj nową nazwę</guibutton>. Kiedy już wykonałeś jedną z powyższych czynności kliknij przycisk <guibutton>Zmień nazwę</guibutton>.</para></listitem>
<para>Czasami chcesz usunąć, skopiować lub przenieść wiele plików, które mają pewne cechy wspólne. Na przykład możesz chcieć przenieść wszystkie pliki graficzne .png z jednego katalogu do drugiego. &konqueror; ułatwia to zadanie pozwalając wybrać wiele plików w oparciu o podobieństwa w ich nazwach.</para>
<para>Wybierz polecenie menu <menuchoice><guimenu>Edycja</guimenu><guisubmenu>Zaznaczenie</guisubmenu><guimenuitem>Zaznacz...</guimenuitem></menuchoice> lub wciśnij skrót klawiszowy <keycombo action="simul">&Ctrl;<keycap>+</keycap></keycombo>. To spowoduje otworzenie okna dialogowego, do którego należy wprowadzić nazwę pliku zawierającą znaki wieloznaczne <keycap>*</keycap>, który oznacza dowolny ciąg znaków, lub <keycap>?</keycap>, który oznacza pojedynczy znak. Kliknij przycisk <guibutton>OK</guibutton>, a &konqueror; podświetli wszystkie pliki pasujące do wzorca. Na przykład;</para>
<listitem><para><userinput><filename>flag*.png</filename></userinput> spowoduje zaznaczenie wszystkich nazw plików rozpoczynających się od liter <quote>flag</quote> i kończących się na <quote><literal role="extension">.png</literal></quote>.</para></listitem>
<listitem><para><userinput><filename>memo?.txt</filename></userinput> spowoduje zaznaczenie <filename>memo1.txt</filename> oraz <filename>memo9.txt</filename>, ale nie <filename>memo99.txt</filename>.</para></listitem>
<para>Kiedy zaznaczysz pewien zakres plików, to możesz usunąć zaznaczenie części z nich wybierając polecenie menu <menuchoice><guimenu>Edycja</guimenu><guimenuitem>Usuń zaznaczenie...</guimenuitem></menuchoice> lub wciskając klawisze <keycombo action="simul">&Ctrl;<keycap>-</keycap></keycombo>, aby określić które z zaznaczonych plików mają nie być zaznaczone.</para>
<para>Za pomocą kombinacji <keycombo action="simul">&Ctrl;<keycap>U</keycap></keycombo> lub menu <menuchoice><guimenu>Edycja</guimenu> <guimenuitem>Usuń całe zaznaczenie</guimenuitem></menuchoice>, lub po prostu klikając lewym przyciskiem myszy na wolnym obszarze, możesz usunąć całe zaznaczenie.</para>
<para>Możesz nawet odwrócić zaznaczenie: to znaczy, usunąć zaznaczenie plików i zaznaczyć te, które wcześniej nie były zaznaczone. Użyj do tego polecenia menu <menuchoice><guimenu>Edycja</guimenu><guimenuitem>Odwróć zaznaczenie</guimenuitem></menuchoice> lub kombinacji klawiszy <keycombo action="simul">&Ctrl;<keycap>*</keycap></keycombo>.</para>
<para>Możesz także zaznaczyć wiele plików i katalogów przytrzymując klawisz <keycap>&Ctrl;</keycap> podczas klikania na poszczególnych plikach lub katalogach. Umożliwia Ci to skopiowanie lub przeniesienie wielu plików i katalogów w inne miejsce za jednym razem.</para>
<para>Wiele użytecznych skrótów klawiszowych może być wykorzystanych w widoku listy, drzewa i tekstowym:</para>
<para>Kiedy już zaznaczyłeś żądane pliki, to zwykłe polecenia usuwania, kopiowania, czy przenoszenia będą działały na wszystkie te pliki jednocześnie. </para>
<note><para>W zależności od rodzaju posiadanej przez Ciebie klawiatury, może się okazać, że kombinacje klawiszy <keycombo action="simul">&Ctrl;<keycap>+</keycap></keycombo>, <keycombo action="simul">&Ctrl;<keycap>-</keycap></keycombo> oraz <keycombo action="simul">&Ctrl;<keycap>*</keycap></keycombo> działają tylko ze znakami <keycap>+</keycap>, <keycap>-</keycap> oraz <keycap>*</keycap> klawiatury numerycznej.</para></note>
<para>Jeśli &konqueror; działa w trybie menedżera plików, wybranie polecenia <guisubmenu>Utwórz nowe</guisubmenu> z menu <guimenu>Edycja</guimenu> lub z podręcznego menu po kliknięciu prawym przyciskiem myszy, powoduje wyświetlenie podmenu pozwalającego utworzyć w bieżącym katalogu:</para>
<term><menuchoice><guisubmenu>Plik</guisubmenu><guimenuitem>Skrót do programu...</guimenuitem> </menuchoice></term>
<listitem><para>Ta opcja jest szczególnie użyteczna, jeżeli chcesz utworzyć ikonę, która otworzy określony program. Otwarte zostanie okno z trzema zakładkami. Pierwsza, <guilabel>Ogólne</guilabel>, to miejsce, w którym wybierasz ikonę oraz tekst, który się przy niej pojawi. W drugiej, <guilabel>Prawa dostępu</guilabel>, możesz wybrać, kto może używać lub zmieniać ikonę. W zakładce <guilabel>Program</guilabel> musisz podać <guilabel>polecenie</guilabel>, które uruchomi program, na przykład <userinput>kedit</userinput>, aby uruchomić edytor tekstu &kedit;. <userinput>kedit /home/pam/todo.txt</userinput> spowoduje otworzenie pliku <filename>/home/pam/todo.txt</filename> w programie &kedit;. Opcje zaawansowane, takie jak typy plików, które program może otworzyć, są także dostępne z tego miejsca.</para>
<para>Aby ikona programu pojawiła się na Twoim pulpicie, utwórz skrót w Twoim katalogu <filename class="directory">~/Desktop</filename> (katalog ten może się nasuwać nieco inaczej w zależności od zainstalowanej wersji &kde; w systemie) lub uruchom polecenie <guisubmenu>Utwórz nowy...</guisubmenu> klikając <mousebutton>prawym</mousebutton> przyciskiem myszy na wolnym obszarze, zamiast w oknie &konqueror-dopelniacz;.</para>
<para>Jeśli posiadasz wiele skrótów do programów, które są umieszczone na Twoim pulpicie, a nie chcesz go zaśmiecać, to możesz je tworzyć w folderze programów. Możesz tam przejść za pomocą &konqueror-dopelniacz; wybierając <menuchoice><guimenu>Idź</guimenu> <guimenuitem>Programy</guimenuitem></menuchoice>. Wystarczy wtedy utworzyć pojedynczą ikonę na swoim pulpicie, otwierającą folder programów, który zwykle znajduje się w katalogu <filename class="directory">~/.trinity/share/applnk</filename>.</para>
<para>Aby umieścić ikonę skrótu do programu na panelu, najpierw utwórz go w folderze programów, a potem przeciągnij ikonę na puste pole na panelu.</para>
<term><menuchoice><guisubmenu>Plik</guisubmenu><guimenuitem>Skrót do adresu (URL)...</guimenuitem></menuchoice></term>
<listitem><para>Pozwala na stworzenie ikony służącej do otwierania &konqueror-dopelniacz; w określonym katalogu lub na określonej stronie internetowej. Podobnie jak w przypadku <guimenuitem>Skrótu do programu...</guimenuitem> możesz utworzyć skrót na pulpicie tworząc go w katalogu <filename>~/Desktop</filename> lub przechodząc do podmenu <guisubmenu>Utwórz nowy...</guisubmenu> klikając prawym przyciskiem myszy na wolne miejsce na pulpicie. Zaraz po utworzeniu, tekst pokazany razem z ikoną będzie pełną ścieżką dostępu lub adresem &URL;. Możesz go zmienić klikając prawym przyciskiem myszy na ikonę i wybierając <guimenuitem>Właściwości...</guimenuitem>, a następnie podając odpowiedni tekst w zakładce <guilabel>Ogólne</guilabel>.</para></listitem>
<listitem><para>Skorzystaj z tego polecenia, aby stworzyć ikonę służącą do montowania stacji dyskietek i jednoczesnego jej otwierania w &konqueror-miejscownik; w celu przeglądania jej zawartości. Aby następnie odmontować dysk, należy kliknąć <mousebutton>prawym</mousebutton> przyciskiem myszy na ikonę i wybrać polecenie <guimenuitem>Odmontuj</guimenuitem>. W praktyce nie musi być to stacja dyskietek, ale może być to każdy twardy dysk lub partycja na Twoim systemie, która nie jest normalnie zamontowana. Jakkolwiek, w większości przypadków będziesz chciał, aby tworzona ikona znajdowała się na pulpicie.</para></listitem>
<listitem><para>Ta opcja jest podobna do <guimenuitem>Stacji dyskietek...</guimenuitem>, ale jest przeznaczona dla dysków twardych lub partycji.</para></listitem>
<listitem><para>Ta opcja jest podobna do <guimenuitem>Stacji dyskietek...</guimenuitem>, ale jest przeznaczona dla napędów <acronym>CD</acronym> lub <acronym>DVD</acronym>.</para></listitem>
<listitem><para>Użyj tego polecenia do stworzenia zwykłego, pustego pliku tekstowego. Otworzy się okno dialogowe, w którym trzeba podać nazwę nowego pliku.</para></listitem>
<listitem><para>Tworzy plik źródłowy <acronym>HTML</acronym>. Kiedy będziesz wpisywał nową nazwę pliku w odpowiednim polu, to dobrze jest nadać jej rozszerzenie <literal role="extension">.html </literal>, aby uniknąć późniejszych pomyłek.</para></listitem>
<listitem><para>Tworzy pusty dokument programu &kpresenter; (z pakietu &koffice; ). Nadaj nazwie pliku rozszerzenie <literal role="extension">.kpr</literal>.</para></listitem>
<listitem><para>Tworzy plik arkusza kalkulacyjnego &kspread; (z pakietu &koffice;). Nadaj mu nazwę z rozszerzeniem <literal role="extension">.ksp</literal>.</para></listitem>
<listitem><para>Tworzy nowy dokument programu &kontour; (z pakietu &koffice;). Nadaj mu nazwę z rozszerzeniem <literal role="extension">.kil</literal>.</para></listitem>
<para>Dwa najprostsze sposoby na zmianę nazw plików oraz katalogów to albo kliknięcie <mousebutton>prawym</mousebutton> przyciskiem myszy i wybranie polecenia <guimenuitem>Zmień nazwę</guimenuitem>, albo wybranie pliku lub katalogu i wciśnięcie klawisza <keycap>F2</keycap>.</para>
<para>Aby zmienić nazwę lub prawa dostępu pliku albo katalogu kliknij prawym przyciskiem myszy na jego nazwę lub ikonę i wybierz polecenie <guimenuitem>Właściwości...</guimenuitem>, lub jeśli już zaznaczyłeś plik lub katalog, to możesz skorzystać z polecenia menu <menuchoice><guimenu>Edycja</guimenu> <guimenuitem>Właściwości</guimenuitem></menuchoice>.</para>
<para>Spowoduje to wyświetlenie okna właściwości z dwiema kartami:</para>
<listitem><para><guilabel>Ogólne</guilabel>, która zawiera część informacji o obiekcie i pozwala zmienić jego nazwę, a w przypadku katalogu również ikonę.</para></listitem>
<listitem><para><guilabel>Prawa dostępu</guilabel>, która pokazuje właściciela obiektu i uprawnienia dostępu oraz pozwala na ich zmianę. </para></listitem>
<para>Jeśli chcesz zrobić kopię istniejącego pliku z inną nazwą -- być może jako kopię zapasową -- w tym samym katalogu, co plik oryginalny, to wykonaj normalny proces kopiowania i kliknij <guimenuitem>Wklej</guimenuitem>. Wyświetlone zostanie komunikat, że plik o podanej nazwie już istnieje. Po prostu wpisz nową nazwę w pole tekstowe okna i kliknij przycisk <guibutton>Zmień nazwę</guibutton> (lub jeśli nie masz ochoty wymyślać żadnych nazw, to kliknij przycisk <guibutton>Zasugeruj nową nazwę</guibutton>, a program wygeneruje nazwę za Ciebie).</para>
<para>Jeśli używasz systemu jako zwykły użytkownik i próbujesz uzyskać dostęp do plików poza swoim katalogiem domowym, to często będzie to niemożliwe i otrzymasz komunikat <errorname>Dostęp zabroniony</errorname>. </para>
<para>Aby uzyskać dostęp do tych plików musisz być zalogowany do systemu jako administrator, często zwany superużytkownikiem albo też <systemitem class="username">root</systemitem>. </para>
<para>Zamiast wylogowywania się i ponownego logowania, możesz uruchomić &konqueror-dopelniacz; w trybie administratora z menu <guimenu>K</guimenu> wybierając <menuchoice><guisubmenu>System</guisubmenu><guimenuitem>Menedżer plików - tryb administratora </guimenuitem></menuchoice>. Będziesz poproszony o podanie hasła <systemitem class="username">administratora</systemitem>, i wtedy &konqueror; zostanie uruchomiony z pełnym dostępem do wszystkich plików w Twoim systemie.</para>
<warning><para>Uważaj. Jako administrator (<systemitem class="username">root</systemitem>), masz pełną kontrolę nad systemem i błędne polecenie może spowodować nieodwracalne zniszczenia.</para>
<para>Także podłączanie się do internetu jako użytkownik <systemitem class="username">root</systemitem> jest bardzo złym pomysłem, ponieważ znacznie podwyższa podatność na przeprowadzenie wrogiego ataku.</para></warning>
<para>&kde; zawiera wiele programów, które mogą otworzyć różne typy plików. W większości przypadków domyślne ustawienia działają dobrze, ale &konqueror; udostępnia potężny system, pozwalający zmienić program używany do otworzenia każdego typu pliku. Aby uzyskać więcej szczegółów, wybierz polecenie menu <menuchoice><guimenu>Ustawienia</guimenu><guimenuitem>Konfiguracja: Konqueror...</guimenuitem></menuchoice>, następnie wybierz dział <guilabel>Skojarzenia plików</guilabel> i kliknij przycisk <guibutton>Pomoc</guibutton>.</para>
<para>Pomimo, że &konqueror; jest potężnym i bardzo elastycznym menedżerem plików pracującym w trybie graficznym, to zdarzają się przypadki, w których doświadczony użytkownik &Linux; / &UNIX; chce pracować z poziomu wiersza poleceń.</para>
<para>Oczywiście możesz uruchomić &konsole-biernik;, na przykład za pomocą menu &konqueror-dopelniacz; <menuchoice><guimenu>Narzędzia</guimenu><guimenuitem>Otwórz terminal</guimenuitem></menuchoice> lub za pomocą kombinacji <keycombo action="simul">&Ctrl;<keycap>T</keycap></keycombo>.</para>
<para>Jeśli chcesz tylko uruchomić program lub otworzyć adres &URL;, to użycie polecenia <menuchoice> <guimenu>Narzędzia</guimenu><guimenuitem>Wykonaj polecenie</guimenuitem></menuchoice> (<keycombo action="simul">&Alt;<keycap>F2</keycap></keycombo>) może być znacznie łatwiejsze.</para>
<para><menuchoice><guimenu>Narzędzia</guimenu><guimenuitem>Wykonaj polecenie powłoki... </guimenuitem></menuchoice> (<keycombo action="simul">&Ctrl; <keycap>E</keycap></keycombo>) otwiera niewielkie okno wiersza poleceń, w którym możesz wpisać polecenie powłoki takie jak <userinput>ps -ax | grep tdeinit </userinput>. Pamiętaj, że brak jest obsługi wszystkich znaków terminala, więc programy takie jak <userinput>top</userinput>, czy <userinput> less</userinput> nie będą działały poprawnie. Uruchomienie tego terminala nie trwa jednak tak długo jak uruchomienie &konsole-dopelniacz;. </para>
<para>Dla bardziej złożonych operacji, &konqueror; posiada inną przydatną funkcję: polecenie menu <menuchoice><guimenu>Okno</guimenu><guimenuitem>Pokaż emulator terminala</guimenuitem></menuchoice> otwiera okno terminala jako nowy widok w &konqueror-dopelniacz;. Tak długo jak ikona połączenia jest widoczna w prawym dolnym rogu ekranu, terminal będzie podążał za wszystkimi zmianami wykonywanymi w zwykłym widoku menedżera plików.</para>
