>"You see to sea to see all that you can see is (to see the) sea"
("Zie je op zee alles te zien dat je kan zien is (de)zee (te zien)" )</para>
</epigraph>
<para
>Eerste indrukken zijn zo belangrijk--dit is niet alleen het geval voor de beroemde t(h)riller van Agatha Christie <quote
>De Muizeval</quote
>, maar ook voor &kde; Zoals we al eerder zeiden, is &kde; misschien wel de meest intuïtieve en gemakkelijk te leren gebruikersinterface die er is. In feite hebben we ons doel bereikt wanneer gebruikers dit boek niet langer nodig hebben om met &kde; te kunnen werken, waardoor de schrijvers (en de vertalers!) hun (onbetaalde en vrijwillige) baan verliezen als documentalisten. </para>
<sect1 id="starting-kde">
<title
>&kde; starten </title>
<para
>Als u een &UNIX;-systeem start, kunnen er twee dingen gebeuren (als het systeem goed werkt, al het andere is een niet gedocumenteerd derde geval). Of u blijft in de tekstmodus en krijgt een inlogprompt, of u komt in een grafisch scherm, waarin u kunt inloggen. In het eerste geval moet u inloggen op uw systeem en dan typen: </para>
<screen
><command
>startx</command
>
</screen>
<para
>Als de installatie goed is verlopen moet na een initialisatie van enkele seconden het &kde;-bureaublad verschijnen. </para>
<para
>In het geval dat u een grafisch scherm krijgt, is alles dat nodig is uw loginnaam en wachtwoord. Aannemende dat de installatie van &kde; goed is verlopen moet &kde; nu starten zonder verdere actie. </para>
<para
>Als u dat nog niet hebt gedaan, raden we u aan dat u uw X-beeldmanager verandert van <application
>Indien uw systeem zo ingesteld is dat deze auomatisch start in een bepaalde &GUI;, dan zou u in de documentatie van uw systeem of in discussielijsten moeten kijken om te bepalen hoe u deze &GUI; kunt veranderen in &kde;.</para>
</sect1>
<sect1 id="desktop-components">
<title
>Onderdelen van het bureaublad </title>
<para
>Nadat alles op het scherm staat, kunt u even de tijd nemen om dat even te bekijken. Als u al eens hebt gewerkt met <emphasis
>&Windows;</emphasis
>, <emphasis
>OS/2</emphasis
> of <emphasis
>&MacOS;</emphasis
>, zullen vele dingen vertrouwd zijn. De belangrijkste zichtbare onderdelen van &kde; zijn het bureaublad zelf, en het paneel.</para>
<sect2 id="kde-logout">
<title
>Paneel </title>
<para
>Wanneer u voor de eerste keer &kde; start, bevindt het paneel zich onderaan het scherm. Hierin start u programma's en schakelt u tussen de virtuele beeldschermen. </para>
<variablelist>
<varlistentry>
<term
>&kicon;-knop</term>
<listitem
><para
>De &kicon;-knop is een van de belangrijkste plekken op uw &kde;-bureaublad. Van hieruit kunt u elk geïnstalleerd &kde;-programma starten. Later, wanneer u leert hoe u de <link linkend="adding-programs"
>K-Menubewerker</link
> kunt gebruiken, kunt u hier ook andere programma's aan toevoegen. Om een programma te starten klikt u op deze knop. U ziet dan een lijst met een aantal categorieën, en enkele speciale ingangen. Als u de muis beweegt boven een ingang met een pijltje aan de rechterkant, verschijnt er een nieuw menu. Als u het programma vindt dat u wilt starten, kunt u erop klikken met de <mousebutton
>linker</mousebutton
> muisknop.</para
></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
>Knoppen van de Virtuele bureaubladen</term>
<listitem
><para
>Als u &kde; voor de eerste keer opstart, ziet u de vier knoppen, die heel toepasselijk gemerkt zijn met <guilabel
>Een</guilabel
>, <guilabel
>Twee</guilabel
>, <guilabel
>Drie</guilabel
> en <guilabel
>Vier</guilabel
>. Deze knoppen vertegenwoordigen uw vier <emphasis
>bureaubladen</emphasis
>. Klikt u maar op een ervan. Weest u maar niet ongerust: hoewel u ze <quote
>niet meer ziet</quote
>, is elk open venster nog steeds actief (kijkt u maar naar de lijst van taken in het paneel!). Het gebruik van meerdere bureaubladen is een van de krachtigste eigenschappen van &kde;, en &X-Window;. In plaats van het ene venster bovenop het andere te stapelen, zoals bij &Windows; of OS/2, kunt u zeggen: <quote
>Wel, op het eerste bureaublad schrijf ik mijn gebruikersgids voor &kde;. Op het tweede bureaublad draai ik <command
>meinproc</command
> (een programma voor het compileren van documentatie), en ik zie de resultaten van het compileren van mijn &Linux;-kernel op het derde bureaublad, en ik lees mijn email op het vierde.</quote>
Het aantal virtuele bureaubladen is in te stellen van 1 t/m 16 </para
></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
>Pictogrammen</term>
<listitem>
<para
>Sommigen zijn zo lui uitgevallen dat zij zelfs de twee of drie keer bladeren door het programma-menu teveel werk vinden (en daar hoor ik ook bij). Voor hen kunnen er extra knoppen worden geplaatst naast de andere knoppen op het bureaublad, zoals voor uw thuismap, uw prullenbak, naar de <application
>Konsole</application
> (een terminal-emulator (een programma dat een tekstscherm geeft)), en naar documenten die u veel gebruikt. Informatie hoe u pictogrammen kunt toevoegen aan de taakbalk, vindt u op <link linkend="icons-add"
>Het toevoegen van pictogrammen aan uw taakbalk</link
>. </para>
<para
>&kde; installeert standaard enkele veelgebruikte knoppen, inclusief koppelingen naar &khelpcenter;, &kwrite; en &kcontrol;.</para
></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
>Tijd en datum</term>
<listitem
><para
>Helemaal rechts in het &kde;-paneel kunt u altijd de tijd en de datum zien.</para
></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
>De takenlijst</term>
<listitem>
<para
>In een ander deel van het paneel, vindt u een knop voor elk venster dat geopend is. Klikt u maar op de knop behorend bij het venster dat u wilt openen. Nog een klik, en het wordt weer geminimaliseerd. Een klik met de <mousebutton
>rechter</mousebutton
> muisknop doet een menu tevoorschijn komen, waarin u het venster naar een ander bureaublad kunt verhuizen, u de afmetingen ervan kunt veranderen, of waarin u het programma kunt afsluiten.</para
></listitem>
</varlistentry>
</variablelist>
</sect2>
<sect2>
<title
>Het gebruik van vensters </title>
<variablelist>
<varlistentry>
<term
>Venstermenu</term>
<listitem>
<para
>Door met de <mousebutton
>rechter</mousebutton
> muisknop in de titelbalk van een het venster (waar u de naam van het programma ziet) te klikken, krijgt u een menu voor het manipuleren van het venster. Dit zelfde menu krijgt u als u <mousebutton
>rechts</mousebutton
>-klikt op een pictogram van een programma in de taakbalk van het paneel. U krijgt dan een contextmenu, met daarin de opdrachten waarmee u het venster kunt manipuleren. De beschikbare opdrachten zijn:</para>
<variablelist>
<varlistentry>
<term
><guimenuitem
>Verplaatsen</guimenuitem
></term>
<listitem
><para
>U kunt hiermee het venster met uw muis verplaatsen. Klik met de <mousebutton
>linker</mousebutton
> muisknop als het venster daar is waar u die wilt hebben.</para
></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><guimenuitem
>Grootte veranderen</guimenuitem
></term>
<listitem
><para
>Hiermee kunt u het venster groter of kleiner maken. Beweegt u de muis maar wat rond en klik wanneer de nieuwe grootte u bevalt.</para
></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><guimenuitem
>Minimaliseren</guimenuitem
></term>
<listitem
><para
>Doet het venster verdwijnen, en laat alleen een pictogram ervan achter in de takenlijst in het paneel. Merk op dat de vensternaam nu tussen (haakjes) in dit pictogram wordt getoond. Om het venster weer zichtbaar te maken, klikt u op het pictogram.</para
></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><guimenuitem
>Maximaliseren</guimenuitem
></term>
<listitem
><para
>Hiermee wordt het venster maximaal vergroot. Merk op dat &kde; hiervoor de grootte van het <emphasis
>virtuele bureaublad</emphasis
> gebruikt, wat betekent dat het venster groter kan zijn dan uw scherm. </para
></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><guimenuitem
>Oprollen</guimenuitem
></term>
<listitem
><para
><quote
>Oprollen</quote
> van het venster, waardoor alleen de titelbalk achterblijft. U kunt hetzelfde bereiken door in de titelbalk te dubbelklikken. Om het hele venster weer zichtbaar te maken, kiest u weer <guimenuitem
>Oprollen</guimenuitem
>, of dubbelklikt u weer in de titelbalk.</para
></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><guisubmenu
>Geavanceerd</guisubmenu
></term>
<listitem
><para
>Hier vindt u menuopties, waarin u kunt regelen hoe vensters elkaar zullen bedekken, en nog wat andere zaken:</para>
<variablelist>
<varlistentry>
<term
><guimenuitem
>Altijd op voorgrond</guimenuitem
></term>
<listitem
><para
>Door dit te selecteren zal dit venster altijd bovenop alle andere toepassingen blijven, ook als het niet de focus heeft.</para
></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><guimenuitem
>Altijd op achtergrond</guimenuitem
></term>
<listitem
><para
>Door dit te selecteren zal dit venster altijd onder alle andere toepassingen blijven, ook als het de focus heeft.</para
></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><guimenuitem
>Schermvullend</guimenuitem
></term>
<listitem
><para
>Door dit te selecteren zal het venster het hele scherm beslaan, net zoals bij maximaliseren. Het verschil is dat de randen van het scherm ( de "decoratie" zoals &kde; het noemt) niet zichtbaar zijn. Om naar andere programma's te schakelen, kan het nodig zijn om de sneltoetsen te gebruiken (bijvoorbeeld <keycombo action="simul"
>&Alt;	</keycombo
> om naar een ander venster te gaan, of <keycombo action="simul"
>&Ctrl;	</keycombo
> om naar een ander virtueel bureaublad te schakelen.</para>
<para
>Om terug te keren vanuit de schermvullendemodus, kunt u met <keycombo action="simul"
>&Alt;<keycap
>F3</keycap
></keycombo
> het menu met de venstermanipulaties weer oproepen, en hierin kunt u <menuchoice
><guisubmenu
>Geavanceerd</guisubmenu
><guimenuitem
>Schermvullend</guimenuitem
> </menuchoice
> weer ongedaan maken.</para>
</listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><guimenuitem
>Geen randen</guimenuitem
></term>
<listitem>
<para
>Verwijderen van de vensterdecoraties en de randen. Dit is nuttig bij <quote
>controle</quote
>-toepassingen, zoals &kpager;, die de hele tijd op het scherm blijven en waarvan de vensterdecoraties niet nodig zijn. Velen gebruiken dit ook voor <application
>xterm-</application
> en &konsole;-vensters.</para>
<para
>Om weer terug te keren uit de Geen randen-modus, kunt u <keycombo action="simul"
>&Alt;<keycap
>F3</keycap
></keycombo
> toetsen om het menu met de venstermanipulaties op te roepen, en hierin kunt u <menuchoice
><guisubmenu
>Geavanceerd</guisubmenu
><guimenuitem
>Geen randen</guimenuitem
> </menuchoice
> weer ongedaan maken.</para>
</listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><guimenuitem
>Vensterinstellingen opslaan</guimenuitem
></term>
<listitem
><para
>Opslaan van de huidige vensterinstellingen (plaats, grootte, of het altijd bovenop moet zijn &etc;). De volgende keer dat het venster weer wordt geopend, wordt deze configuratie dan weer gelezen.</para>
</listitem>
</varlistentry>
</variablelist>
</listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><guimenuitem
>Naar bureaublad</guimenuitem
></term>
<listitem
><para
>Hiermee kunt u een venster verplaatsen naar een ander bureaublad. Kies dit bureaublad. Het venster zal direct verdwijnen. Om het weer te kunnen zien, kiest u het betreffende bureaublad in het &kde;-<application
>Paneel</application
>. Als u <guimenuitem
>Alle bureaubladen</guimenuitem
> kiest, dan wordt het venster <quote
>plakkerig</quote
> - het zal dan direct op alle bureaubladen te zien zijn, zodat het venster steeds zichtbaar is.</para
></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><guimenuitem
>Venstergedrag configureren...</guimenuitem
></term>
<listitem
><para
>Hiermee kunt u het uiterlijk en het gedrag van alle vensters in &kde; instellen. Het verandert de beeldelementen van de vensterdecoratie, met inbegrip van de knoppen in de titelbalk, en ook van zaken zoals aankruisvakjes en knoppen in dialoogschermen, schuifbalken en de titelbalk zelf. De standaardinstelling is <guilabel
>Keramik</guilabel
>.</para>
<para
>U kunt verder zo goed als alles van de beeldmanager zelf aanpassen, zoals hoe vensters zich gedragen bij verplaatsen, wat het effect zal zijn van klikken met de muis op diverse plaatsen in het venster, en hoe vensters de focus krijgen.</para>
</listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><guimenuitem
>Sluiten</guimenuitem
></term>
<listitem
><para
>Hiermee wordt het venster afgesloten. Soms zullen programma's vragen of u uw werk nog wilt opslaan, maar in enkele gevallen (⪚ oude X11-programma's) is dat niet het geval. Het is het beste een programma zichzelf te laten afsluiten, en dit menu-onderdeel alleen als laatste mogelijkheid te gebruiken.</para>
<para
>Als het programma zelf problemen heeft waardoor u het niet normaal kunt afsluiten, kunt u met dit menu-onderdeel, of met de afsluitknop in de vensterdecoratie, het programma zo goed mogelijk <quote
>killen</quote
>, dat wil zeggen: er een einde aan maken. Merk op dat het programma dan nog op de achtergrond kan draaien, maar niet in enig venster te zien is. Door het programma op deze manier te beëindigen krijgt u echter hoogst waarschijnlijk weer toegang tot uw bureaublad. U kunt dan een tekstscherm openen en hierin een eind maken aan ongewenste processen die nog aan de gang mochten zijn (met bijvoorbeeld "top" en "kill").</para>
</listitem>
</varlistentry>
</variablelist>
</listitem>
</varlistentry>
</variablelist>
<variablelist>
<title
>Knoppen in de vensterdecoratie</title>
<varlistentry>
<term
>De knop Plakkerig</term>
<listitem
><para
>Deze knop ziet eruit als een plusteken in de standaard vensterdecoratie (Keramik), en kan er uitzien als een punaise in andere. Erop klikken heeft hetzelfde effect als het klikken op <menuchoice
><guimenu
>Naar bureaublad</guimenu
><guimenuitem
>Alle bureaubladen</guimenuitem
> </menuchoice
> in het <guimenu
>Venstermenu</guimenu
>, maar is korter.</para
></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
>Titelbalk</term>
<listitem
><para
>Op de titelbalk die de naam van het venster bevat kan worden ge-dubbelklikt om het venster op te rollen.Als u de <mousebutton
>rechter</mousebutton
> muisknop gebruikt, verschijnt het <guimenu
>Venstermenu</guimenu
> weer, zodat u het venster kunt vergroten, herstellen, minimaliseren, verplaatsen, plakkerig of niet maken, het naar een ander bureaublad verplaatsen (dit gaat sneller dan met de plakkerig-knop). Als een programma niet meer lijkt te reageren kunt u het venster sluiten (hierdoor krijgt u soms de kans om uw werk op te slaan). </para
></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
>De knoppen <guibutton
>Minimaliseren</guibutton
>, <guibutton
>Maximaliseren</guibutton
> en <guibutton
>Sluiten</guibutton
></term>
<listitem
><para
>Rechts op de titelbalk vindt u twee knoppen waarmee u het venster kunt minimaliseren of maximaliseren (dit is sneller dan gebruik te maken van het venstermenu). Geminimaliseerde vensters krijgt u weer terug door op de knop ervan in de takenlijst te klikken (in het paneel). </para>
<para
>Helemaal links op de titelbalk (in de standaard vensterdecoratie) vindt u een knop om het venster af te sluiten.</para
></listitem>
</varlistentry>
</variablelist>
<para
>Om een venster te verplaatsen, plaatst u de cursor op de titelbalk, en houdt u de &LMB; ingedrukt. Zonder die knop los te laten kunt u het venster verplaatsen naar waar u die wilt hebben, en dan laat u de muisknop los. Als u de grootte van een venster wilt veranderen, dan plaatst u de muisaanwijzer op de zijde die u wilt verplaatsen. Als u de juiste plaats hebt bereikt, verandert de muisaanwijzer. Houd nu de &LMB; ingedrukt en sleep de zijde naar waar u die wilt hebben, waarna u de knop loslaat. Merk op dat u zowel zijdes als hoeken zo kunt slepen (in het laatste geval zullen er twee zijdes tegelijk worden verplaatst).</para>
<para
>Het gebruiken van de menubalk in &kde; is eenvoudig. Gewoon klikken op wat u wilt en het gebeurt.</para>
<para
>Onder de menubalk vindt u een verzameling knoppen voor hulpmiddelen, die u kunt gebruiken. Zodra u de cursor erboven plaatst, zal u zien dat een knop als actief wordt gemerkt. Maar u kunt nog meer doen met de menubalk. Ziet u de verticale streep helemaal links in zowel de menubalk als de balken met knoppen? Klik erop met de <mousebutton
>rechter</mousebutton
> muisknop, en u ziet een contextmenu verschijnen. waarin u de balk <guimenuitem
>bovenlangs</guimenuitem
>, <guimenuitem
>links</guimenuitem
>, <guimenuitem
>rechts</guimenuitem
> of <guimenuitem
>onderlangs</guimenuitem
> in het venster kunt plaatsen. U kunt de balk ook onzichtbaar maken door<guimenuitem
>Vlak</guimenuitem
> te kiezen.</para>
</sect2>
<sect2>
<title
>Hulp verkrijgen </title>
<para
>Hulp is eigenlijk overal verkrijgbaar: op het bureaublad klikt u met uw <mousebutton
>rechter</mousebutton
> muisknop en kiest u voor <menuchoice
><guisubmenu
>Help</guisubmenu
><guimenuitem
>KDesktop handboek</guimenuitem
></menuchoice
>. Ieder &kde;-programma heeft overigens ook een handboek, dit is te vinden in het menu <menuchoice
