TDE
/
tde-i18n
mirror of https://mirror.git.trinitydesktop.org/gitea/TDE/tde-i18n
0
0
Fork 0
Code Issues Releases Wiki Activity
You can not select more than 25 topics Topics must start with a letter or number, can include dashes ('-') and can be up to 35 characters long.
Branches Tags
${ item.name }
Create tag ${ searchTerm }
Create branch ${ searchTerm }
from '6a6477b28e'
${ noResults }
tde-i18n/tde-i18n-pl/docs/tdeedu/kalzium/index.docbook

856 lines
44 KiB
Raw Blame History

<?xml version="1.0" ?>
<!DOCTYPE book PUBLIC "-//KDE//DTD DocBook XML V4.2-Based Variant V1.1//EN" "dtd/kdex.dtd" [
<!ENTITY kappname "&kalzium;"><!-- replace kapp here -->
<!ENTITY package "tdeedu">
<!ENTITY % addindex "IGNORE">
<!ENTITY % Polish "INCLUDE"><!-- change language only here -->
]>
<book lang="&language;">
<bookinfo>
<title>Podręcznik programu &kalzium;</title>
<authorgroup>
<author><firstname>Carsten</firstname> <surname>Niehaus</surname> <affiliation> <address><email>&Carsten.Niehaus.mail;</email></address>
</affiliation>
</author>
<othercredit role="translator"><firstname>(c) 2005 Mandriva</firstname><surname>Poland</surname><affiliation><address><email>biuro@mandriva.pl</email></address></affiliation><contrib>Polskie tłumaczenie</contrib></othercredit> <othercredit role="translator"><firstname>Paweł</firstname><surname>Dąbek</surname><affiliation><address><email>pdabek@onet.pl</email></address></affiliation><contrib>Polskie tłumaczenie</contrib></othercredit>
</authorgroup>
<copyright>
<year>2001</year>
<year>2002</year>
<year>2004</year>
<year>2005</year>
<holder>&Carsten.Niehaus;</holder>
</copyright>
<copyright>
<year>2005</year>
<holder>&Anne-Marie.Mahfouf;</holder>
</copyright>
<legalnotice>&FDLNotice;</legalnotice>
<date>2005-08-21</date>
<releaseinfo>1.4.2pre4</releaseinfo>
<abstract>
<para>&kalzium; jest programem prezentującym układ okresowy pierwiastków chemicznych. Umożliwia on odnalezienie informacji o pierwiastkach i poznanie faktów na temat układu okresowego.</para>
</abstract>
<keywordset>
<keyword>KDE</keyword>
<keyword>edukacja</keyword>
<keyword>pierwiastki</keyword>
<keyword>chemia</keyword>
<keyword>edukacja</keyword>
<keyword>kalzium</keyword>
</keywordset>
</bookinfo>
<chapter id="introduction">
<title>Wprowadzenie</title>
<para>Program &kalzium; udostępnia wszechstronną wiedzę na temat układu okresowego pierwiastków. Dzięki niemu możesz zdobyć cenne informacje o pierwiastkach, a nawet obejrzeć je na zdjęciach. Jest to wolne oprogramowanie na licencji &GNU; Public License. </para>
<para>Możesz wyświetlać układ okresowy pierwiastków w podziale na bloki, grupy, rodziny, właściwości kwasowe, strukturę krystaliczną lub różne stany skupienia materii. Możesz kreślić diagramy dla pewnego zakresu pierwiastków, według takiego kryterium jak gęstość lub masa atomowa. Możesz cofnąć zegar i sprawdzić jakie pierwiastki były znane w danym okresie czasu. Wreszcie, możesz określić masę molekularną cząsteczek. </para>
</chapter>
<chapter id="quick-start">
<title>Podstawowe informacje o &kalzium;</title>
<para>Tak wygląda &kalzium; przy pierwszym uruchomieniu. Możesz włączyć program na dwa sposoby: wchodząc do menu K->Edukacja i rozrywka->Nauka->&kalzium; lub przez naciśnięcie <keycombo action="simul">&Alt;<keycap>F2</keycap></keycombo> i wprowadzenie w wierszu polecenia <command>kalzium</command>.</para>
<screenshot>
<screeninfo>Główne okno &kalzium;</screeninfo>
<mediaobject>
<imageobject><imagedata fileref="quick-1.png" format="PNG"/></imageobject>
<textobject><phrase>Główne okno &kalzium;</phrase></textobject>
</mediaobject>
</screenshot>
<para>Interfejs &kalzium; jest podzielony na pasek boczny po lewej (czerwony, 1) i tabelę (niebieską, 2) zawierającą pierwiastki z układu okresowego. Standardowy pasek menu pozwala określić, co ma być wyświetlane, natomiast pasek stanu wyświetla dane. Możesz ukryć pasek boczny wchodząc do menu <menuchoice> <guimenu>Widok</guimenu> <guimenuitem>Ukryj pasek boczny</guimenuitem> </menuchoice>. </para>
<para>Jeśli naprowadzisz kursor myszy na pierwiastek z układu, pojawi się podpowiedź zawierająca liczbę atomową, masę i zdjęcie pierwiastka (jeśli jest dostępne). Na pasku bocznym, na karcie <guilabel>Ogólne</guilabel> wyświetlą się podstawowe dane o pierwiastku. </para>
<para>Możesz wyłączyć podpowiedzi, wchodząc do menu <menuchoice> <guimenu>Widok</guimenu> <guimenuitem>Ukryj podpowiedzi</guimenuitem> </menuchoice>. </para>
<para>Możesz wybrać różne sposoby wyświetlania układu okresowego: z podziałem na rodziny, na strukturę krystaliczną, w zależności od właściwości kwasowych &etc;. Możesz dokonywać tych zmian, wchodząc do menu <menuchoice> <guimenu>Widok</guimenu> <guimenuitem>Wygląd</guimenuitem> </menuchoice>. </para>
<para>Jeśli chcesz poznać szczegóły na temat określonego pierwiastka, kliknij go w tabeli układu, a otworzy się okno informacyjne. </para>
<screenshot>
<screeninfo>Okno informacyjne</screeninfo>
<mediaobject>
<imageobject><imagedata fileref="infodialog_overview.png" format="PNG"/></imageobject>
<textobject><phrase>Okno informacyjne</phrase></textobject>
</mediaobject>
</screenshot>
<para>Możesz konstruować wykresy korzystając z menu <menuchoice> <guimenu>Narzędzia</guimenu> <guimenuitem>Wykres danych</guimenuitem> </menuchoice>. Wybierasz to, co chcesz umieścić na osi Y oraz wskazujesz zakres pierwiastków na osi X. Poniższy zrzut ekranowy przedstawia wykres masy pierwiastków od 1 do 111. </para>
<screenshot>
<screeninfo>Okno wykresu danych</screeninfo>
<mediaobject>
<imageobject><imagedata fileref="plottingdialog.png" format="PNG"/></imageobject>
<textobject><phrase>Okno wykresu danych</phrase></textobject>
</mediaobject>
</screenshot>
<para>Słowniczek (<menuchoice> <guimenu>Narzędzia</guimenu> <guimenuitem>Słowniczek</guimenuitem> </menuchoice>) wyjaśnia większość najważniejszych pojęć chemicznych i zawiera zdjęcia podstawowych narzędzi wraz z opisem ich działania.</para>
<screenshot>
<screeninfo>Słowniczek</screeninfo>
<mediaobject>
<imageobject><imagedata fileref="screenshot7.png" format="PNG"/></imageobject>
<textobject><phrase>Słowniczek</phrase></textobject>
</mediaobject>
</screenshot>
</chapter>
<chapter id="using-kalzium">
<title>Korzystanie z &kalzium;</title>
<sect1 id="foo"><title>Ogólne uwagi o używaniu Kalzium</title>
<para>Oto zrzuty ekranowe &kalzium; w czasie działania:</para>
<para>Program &kalzium; jest bardzo łatwy w obsłudze. Został zaprojektowany dla uczniów we wszystkich przedziałach wiekowych, jako mała i szybka baz danych.</para>
<screenshot>
<screeninfo>Główny interfejs &kalzium;, tuż po pierwszym uruchomieniu</screeninfo>
<mediaobject>
<imageobject>
<imagedata fileref="screenshot1.png" format="PNG"/>
</imageobject>
<textobject>
<phrase>Główny interfejs &kalzium;</phrase>
</textobject>
</mediaobject>
</screenshot>
</sect1>
<sect1 id="info-dlg">
<title>Okno informacyjne</title>
<para>Okno informacyjne otwieramy przez kliknięcie lewym przyciskiem myszy na którymkolwiek pierwiastku. Ta operacja jest możliwa w trybie <guilabel>Ogólne</guilabel> lub jeśli pasek boczny jest ukryty. Właśnie tutaj możemy otrzymać informacje o pierwiastku. Dzięki przyciskom na dole okna dialogowego czy też pokrętłu myszy, możesz zmieniać wyświetlany element, bez konieczności zamykania okna.</para>
<sect2 id="infodialog_overview">
<title>Ogólne</title>
<para>W menu <guilabel>Ogólne</guilabel> znajdziesz najważniejsze informacje o pierwiastku. W środku znajduje się symbol pierwiastka, a liczba atomowa u góry, po lewej. Dolny lewy róg zawiera nazwę pierwiastka, natomiast dolny prawy pokazuje najważniejsze etapy utleniania. Poniżej znajduje się masa atomowa.</para>
<screenshot>
<screeninfo>Okno informacyjne &kalzium;</screeninfo>
<mediaobject>
<imageobject>
<imagedata fileref="infodialog_overview.png" format="PNG"/>
</imageobject>
<textobject>
<phrase>Okno informacyjne &kalzium;</phrase>
</textobject>
</mediaobject>
</screenshot>
</sect2>
<sect2 id="infodialog_picture">
<title>Zdjęcie</title>
<para>Karta <guilabel>Zdjęcie</guilabel> zawiera zdjęcie pierwiastka, jeśli jest ono dostępne.</para>
<screenshot>
<screeninfo>Okno informacyjne &kalzium;</screeninfo>
<mediaobject>
<imageobject>
<imagedata fileref="infodialog_picture.png" format="PNG"/>
</imageobject>
<textobject>
<phrase>Okno informacyjne &kalzium;</phrase>
</textobject>
</mediaobject>
</screenshot>
</sect2>
<sect2 id="infodialog_orbits">
<title>Orbitale Bohra</title>
<para>Karta <guilabel>Model atomu</guilabel> wyświetla powłoki atomowe. Każda orbita odpowiada powłoce atomowej, a każdy żółty okrąg przedstawia elektron.</para>
<screenshot>
<screeninfo>Okno informacyjne &kalzium;</screeninfo>
<mediaobject>
<imageobject>
<imagedata fileref="infodialog_bohr.png" format="PNG"/>
</imageobject>
<textobject>
<phrase>Okno informacyjne &kalzium;</phrase>
</textobject>
</mediaobject>
</screenshot>
</sect2>
<sect2 id="infodialog_chemical">
<title>Dane chemiczne</title>
<para>Karta <guilabel>Dane chemiczne</guilabel> zawiera dane o atomach: <guilabel>Strukturę orbitali</guilabel>, oraz <guilabel>gęstość</guilabel>. </para>
<para>W zależności od danych dostępnych w &kalzium;, będziesz mógł zobaczyć różne promienie atomowe pierwiastków. Promień walencyjny, to promień neutralnego atomu pierwiastka w cząsteczce. Może to na przykład być odległość O-H w wodzie. Promień atomowy, to promień elementarnego atomu, np. nie związanego z niczym. Promieniem van der Waalsa określamy odległość między dwoma atomami tego samego rodzaju, w dwóch równych cząsteczkach, np. dwóch atomach węgla w propanie. Ostatni możliwy promień to promień jonowy, towarzyszy mu informacja o ładunku.</para>
<para>Masa pierwiastka to średnia masa ważona wszystkich jego izotopów. </para>
<para>Niektóre pierwiastki zawierają informacje o ich izotopach. <variablelist>
<varlistentry>
<term>Masa</term>
<listitem><para>Masa tego izotopu. </para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term>Neutrony</term>
<listitem><para>Liczba neutronów tego izotopu. </para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term>Procent</term>
<listitem><para>Procentowy udział atomów danego izotopu w pierwiastku. Często nazywany abundancją lub względną częstością występowania. </para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term>Czas połowicznego rozpadu</term>
<listitem><para>Wyłącznie w przypadku niestałych izotopów można mówić o czasie połowicznego rozpadu. Tym terminem określamy czas, w którym połowa izotopu rozpada się. </para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term>Energia i tryb rozpadu</term>
<listitem><para>Niektóre izotopy, w czasie procesu rozpadu radioaktywnego, emitują promieniowanie cząsteczkowe. Każdy proces rozpadu uwalnia właściwą sobie energię, która jest wymieniana obok trybu rozpadu. </para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term>Spin i parzystość</term>
<listitem><para>Spin jądra i jego parzystość. </para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term>Moment magnetyczny</term>
<listitem><para>Magnetyczny moment dipolowy jądra, mierzony w magnetonach jądrowych. </para></listitem>
</varlistentry>
</variablelist>
</para>
<screenshot>
<screeninfo>Okno informacyjne &kalzium;</screeninfo>
<mediaobject>
<imageobject>
<imagedata fileref="infodialog_chemicaldata.png" format="PNG"/>
</imageobject>
<textobject>
<phrase>Okno informacyjne &kalzium;</phrase>
</textobject>
</mediaobject>
</screenshot>
</sect2>
<sect2 id="infodialog_misc">
<title>Różne</title>
<para>Karta <guilabel>Różne</guilabel> uzupełnia informacje o bieżącym pierwiastku. Zawiera ona datę odkrycia, występowanie w skorupie ziemskiej, jego średnią masę (masę przypadającą na neutron) oraz pochodzenie nazwy.</para>
<screenshot>
<screeninfo>Okno informacyjne &kalzium;</screeninfo>
<mediaobject>
<imageobject>
<imagedata fileref="infodialog_misc.png" format="PNG"/>
</imageobject>
<textobject>
<phrase>Okno informacyjne &kalzium;</phrase>
</textobject>
</mediaobject>
</screenshot>
</sect2>
<sect2 id="infodialog_energies">
<title>Energie chemiczne</title>
<para>Karta <guilabel>Energie</guilabel> zawiera informacje o zdarzeniach energetycznych związanych z danym pierwiastkiem.</para>
<screenshot>
<screeninfo>Okno informacyjne &kalzium;</screeninfo>
<mediaobject>
<imageobject>
<imagedata fileref="infodialog_energies.png" format="PNG"/>
</imageobject>
<textobject>
<phrase>Okno informacyjne &kalzium;</phrase>
</textobject>
</mediaobject>
</screenshot>
</sect2>
<sect2 id="infodialog_spectrum">
<title>Widmo</title>
<para>Jeśli w &kalzium; znajduje się informacja o emisji widma przez dany pierwiastek, wówczas zostanie to wyświetlone u góry tej strony. Wyświetlana długość fali rośnie od lewej do prawej. Długość fali pomiędzu 380 a 780 nanometrów (nm) ma kolory widocznego widma światła. Np. 550 nm jest koloru zielonego.</para>
<para>Są dwa sposoby powiększenia widma. W suwakach wyświetlonych tuż nad widmem, określona jest pierwsza i ostatnia długość widma. Oprócz tego, możesz trzymać wciśnięty lewy przycisk i przeciągać kursor nad widmem. Odcinek, który &kalzium; powiększy, będzie zaznaczony białą linią. Jak tylko puścisz lewy przycisk, &kalzium; powiększy ten obszar.</para>
<para>Na dole strony znajduje się przycisk <guilabel>Exportuj widmo jako obraz</guilabel>. Dzięki niemu możesz zapisać bieżące spektrum jako plik graficzny.</para>
<para>Aby pomniejszyć obraz o 10%, naciśnij prawy klawisz myszy, gdy kursor jest wewnątrz widma.</para>
<screenshot>
<screeninfo>Okno informacyjne &kalzium;</screeninfo>
<mediaobject>
<imageobject>
<imagedata fileref="infodialog_spectrum.png" format="PNG"/>
</imageobject>
<textobject>
<phrase>Okno informacyjne &kalzium;</phrase>
</textobject>
</mediaobject>
</screenshot>
</sect2>
</sect1>
<!-- Don't have empty chapters if possible - comment them out until -->
<sect1 id="numeration">
<title>Numeracja</title>
<para>Opcja numeracja (nomenklatura) jest sposobem numerowania 18 grup układu okresowego. Możesz zmienić numerację na <guilabel>IUPAC</guilabel>, <guilabel>stary IUPAC</guilabel> lub <guilabel>CAS</guilabel>lub też wyłączyć ją całkowicie.</para>
<para>Następujące opcje w menu <guimenu>Widok</guimenu> <guimenuitem>Numeracja</guimenuitem> mogą być użyte do zmiany pokazanej numeracji: <itemizedlist>
<listitem><para><guimenuitem>Brak numeracji</guimenuitem>: jeśli ta opcja jest aktywna, nie zostanie zastosowana żadna numeracja okresowa.</para></listitem>
<listitem><para><guimenuitem>Pokaż IUPAC</guimenuitem> (domyślnie): <acronym>IUPAC</acronym> to <firstterm>International Union of Pure and Applied Chemistry</firstterm>. Międzynarodowa Unia Chemii Czystej i Stosowanej określa większość standardów stosowanych przez chemików. Nowy system IUPAC nadaje arabskie liczby od 1 do 18 wszystkim kolumnom. </para></listitem>
<listitem><para><guimenuitem>Pokaż CAS</guimenuitem>: <acronym>CAS</acronym> to <firstterm>Chemical Abstracts Service</firstterm>. W tej klasyfikacji związków chemicznych litery zostały przypisane głównym grupom pierwiastków: (A) - głównej grupie, (B) - pierwiastkom przejściowym. Pomimo tego, że numeracją oficjalną jest <acronym>IUPAC</acronym>, numeracja <acronym>CAS</acronym> jest wciąż stosowana w szkołach i labolatoriach.</para></listitem>
<listitem><para><guimenuitem>Pokaż stary IUPAC</guimenuitem>: w starym systemie IUPAC oznaczano kolumny rzymskimi liczbami, po których następowały litery <quote>A</quote> lub <quote>B</quote>. Kolumny były numerowane w taki sposób, że pierwsze siedem oznaczano od <quote>IA</quote> do <quote>VIIA</quote>, kolumny od 8 do 10 <quote>VIIIA</quote>, kolumny od 11 do 17 oznaczano od <quote>IB</quote> do <quote>VIIB</quote>, a kolumna 18 została oznaczona<quote>VIII</quote>. Z powodu zamieszania, jakie tworzyły systemy stary IUPAC i CAS, IUPAC przyjęło swój nowy system. </para></listitem>
</itemizedlist>
</para>
</sect1>
<sect1 id="colors">
<title>Zestawy kolorów</title>
<para>&kalzium; potrafi zademonstrować, gdzie, w relacji do ich okresowego <quote>bloku</quote> i <quote>grupy</quote>, znajdują się dane pierwiastki, a dodatkowo podaje ich właściwości kwasowe i stan skupienia materii (tzn. stały/ciekły/gazowy) w danej temperaturze.</para>
<para>Zestawy kolorów można zmieniać w menu <guimenu>Widok</guimenu> <guimenuitem>Wygląd</guimenuitem>. </para>
<itemizedlist>
<listitem><para><guimenuitem>Brak zestawu kolorów</guimenuitem>: wszystkie pierwiastki są w takim samym kolorze. Możesz zmienić domyślny kolor wybierając <menuchoice><guimenu>Ustawienia</guimenu><guimenuitem>Konfiguruj &kalzium;...</guimenuitem> </menuchoice> i przechodząc do karty <guilabel>Kolory</guilabel>. </para></listitem>
<listitem><para><guimenuitem>Pokaż grupy</guimenuitem>: wyświetla inny kolor dla każdej grupy. Grupa to pionowa kolumna w układzie okresowym pierwiastków. W standardowym układzie okresowym jest 18 grup. Pierwiastki w grupie mają podobną konfigurację walencyjnej powłoki elektronowej i w efekcie podobne własności. </para></listitem>
<listitem><para><guimenuitem>Pokaż bloki</guimenuitem>: wyświetla inny kolor dla każdego bloku. </para></listitem>
<listitem><para><guimenuitem>Pokaż właściwości kwasowe</guimenuitem>: przedstawia każde właściwości kwasowe w innym kolorze. </para></listitem>
<listitem><para><guimenuitem>Pokaż rodzinę</guimenuitem>: przedstawia każdą z dziewięciu rodzin w innym kolorze. </para></listitem>
<listitem><para><guimenuitem>Pokaż strukturę krystaliczną</guimenuitem>: zmienia barwę każdego pierwiastka, w zależności od jego struktury krystalicznej. </para></listitem>
<listitem>
<para><guimenuitem>Gradient</guimenuitem></para>
<para>Wyświetlanie gradientowe pokazuje elementy w zależności od własności, które możesz wybrać poniżej i z gradientowym zestawem kolorów. Pierwiastki, dla których brak jest danych, są wyświetlane na szaro.</para>
<screenshot>
<screeninfo>Gradient promienia walencyjnego</screeninfo>
<mediaobject>
<imageobject>
<imagedata fileref="gradient.png" format="PNG"/>
</imageobject>
<textobject>
<phrase>Gradient promienia walencyjnego</phrase>
</textobject>
</mediaobject>
</screenshot>
<itemizedlist>
<listitem><para><guimenuitem>Promień atomowy</guimenuitem>
</para></listitem>
<listitem><para><guimenuitem>Promień walencyjny</guimenuitem>
</para></listitem>
<listitem><para><guimenuitem>Promień van der Waalsa</guimenuitem>
</para></listitem>
<listitem><para><guimenuitem>Masa atomowa</guimenuitem>
</para></listitem>
<listitem><para><guimenuitem>Gęstość</guimenuitem>
</para></listitem>
<listitem><para><guimenuitem>Punkt wrzenia</guimenuitem>
</para></listitem>
<listitem><para><guimenuitem>Punkt topnienia</guimenuitem>
</para></listitem>
<listitem><para><guimenuitem>Elektroujemność</guimenuitem>
</para></listitem>
<listitem><para><guimenuitem>Powinowactwo elektronowe</guimenuitem>
</para></listitem>
</itemizedlist>
</listitem>
</itemizedlist>
</sect1>
<sect1 id="tools">
<title>Narzędzia</title>
<sect2 id="glossary">
<title>Słowniczek</title>
<para>W słowniczku zawarte są definicje najczęściej używanych narzędzi chemicznych oraz pewne dane naukowe. Po lewej stronie okna znajduje drzewo tematów. Na górze umieszczono terminy chemiczne, a poniżej drugie drzewo narzędzi laboratoryjnych. </para>
<para>Na górze okna znajduje się pasek wyszukiwania - jeśli zaczniemy do niego wprowadzać tekst, drzewa natychmiast zaczną się dostosowywać. Przycisk po lewej stronie paska wyszukiwania przywraca stan początkowy. </para>
<screenshot>
<mediaobject>
<imageobject>
<imagedata fileref="screenshot7.png" format="PNG"/>
</imageobject>
<textobject>
<phrase><quote>Słowniczek</quote></phrase>
</textobject>
</mediaobject>
</screenshot>
</sect2>
<sect2 id="plot_data">
<title>Wykres danych</title>
<para>Okno dialogowe <guimenuitem>Wykres danych</guimenuitem> pozwala przedstawić niektóre informacje w sposób graficzny. Na osi X wybieramy zakres pierwiastków (od jeden do najwyższego numeru). Dokonujemy tego przy użyciu pól w oknie dialogowym: <guilabel>Pierwszy pierwiastek</guilabel> i <guilabel>Ostatni pierwiastek</guilabel>. Obraz nie zmieni się, dopóki nie naciśniesz przycisku <guibutton>Wykres</guibutton>. </para>
<screenshot>
<mediaobject>
<imageobject>
<imagedata fileref="plottingdialog.png" format="PNG"/>
</imageobject>
<textobject>
<phrase>Okno dialogowe <quote>Wykres danych</quote></phrase>
</textobject>
<caption><para>&kalzium; potrafi tworzyć wykresy dla pewnego zakresu pierwiastków.</para>
</caption>
</mediaobject>
</screenshot>
</sect2>
<sect2 id="eq_solver">
<title>Analizator równań </title>
<para><guimenuitem>Analizator równań</guimenuitem> pozwala użytkownikowi rozwiązywać równania chemiczne. Oto przykład: </para>
<blockquote><para>aH2O + bCO2 -> cH2CO3</para></blockquote>
<para>Obliczone równanie ukaże się po prawej stronie okna. Jak widać w pierwszym przykładzie, możliwe jest również określenie wartości jednego lub więcej współczynników - wówczas inne współczynniki zostaną skorygowane. Co więcej, symbole pierwiastków czy ładunki elektryczne mogą się znajdować w nawiasach, co widać w dwóch ostatnich przykładach.</para>
<screenshot>
<mediaobject>
<imageobject>
<imagedata fileref="screenshoteqsolver.png" format="PNG"/>
</imageobject>
<textobject>
<phrase>Okno dialogowe <quote>Analizator równań</quote> </phrase>
</textobject>
<caption><para>&kalzium; może rozwiązywać równania chemiczne</para>
</caption>
</mediaobject>
</screenshot>
</sect2>
<sect2 id="sidebar">
<title>Pasek boczny</title>
<sect3 id="overview">
<title>Ogólne</title>
<screenshot>
<mediaobject>
<imageobject>
<imagedata fileref="sidebar1.png" format="PNG"/>
</imageobject>
<textobject>
<phrase>Ogólne</phrase>
</textobject>
</mediaobject>
</screenshot>
<para>Karta Ogólne jest pierwszą kartą. Pokazuje ona ogólne dane na temat pierwiastka, nad którym jest kursor.</para>
<para>
<variablelist>
<varlistentry>
<term>Pełne czerwone koło</term>
<listitem><para>Pierwiastek jest istotny dla wszystkich gatunków </para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term>Pełne zielone koło</term>
<listitem><para>Pierwiastek jest istotny dla przynajmniej jednego gatunku </para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term>Pełne niebieskie koło</term>
<listitem><para>Proponowana jest funkcja biologiczna </para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term>Zewnętrzne czerwone koło</term>
<listitem><para>Pierwiastek jest istotny dla człowieka </para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term>Zewnętrzne niebieskie koło</term>
<listitem><para>Pierwiastek jest prawdopodobnie istotny dla człowieka </para></listitem>
</varlistentry>
</variablelist>
</para>
</sect3>
<sect3 id="calculate">
<title>Obliczanie</title>
<para>Karta Obliczanie jest drugą na pasku bocznym. Służy ona do obliczania masy cząsteczek.</para>
<para>Oto co pojawia się na początku:</para>
<screenshot>
<mediaobject>
<imageobject>
<imagedata fileref="sidebar2.png" format="PNG"/>
</imageobject>
<textobject>
<phrase>Obliczanie</phrase>
</textobject>
<caption><para>Kalkulator po uruchomieniu</para>
</caption>
</mediaobject>
</screenshot>
<para>W tym przykładzie, będzie obliczona masa alkoholu etylowego (zwykły alkohol) H<subscript>3</subscript>CH<subscript>2</subscript>OH. W tym celu wprowadź formułę w linii edycyjnej i naciśnij Enter lub kliknij przycisk <guibutton>Oblicz</guibutton>. Wynik obliczenia zostanie wyświetlony poniżej.</para>
<para>Jak widzisz, otrzymasz wiele odpowiedzi. Jedna z nich, na górze okienka, to formuła empiryczna H<subscript>6</subscript>C<subscript>1</subscript>O<subscript>1</subscript>. Na dole okienka znajduje się lista pierwiastków i ich zawartość w danej molekule, a wreszcie, masa molekuły.</para>
<para>Podpowiedź okienka pokaże masy względne pierwiastków w cząsteczce. W tym przykładzie 6 atomów wodoru stanowi jedynie 17,76% masy cząsteczki.</para>
<screenshot>
<mediaobject>
<imageobject>
<imagedata fileref="sidebar3.png" format="PNG"/>
</imageobject>
<textobject>
<phrase>Wynik obliczeń.</phrase>
</textobject>
<caption><para>Wynik obliczeń.</para>
</caption>
</mediaobject>
</screenshot>
</sect3>
<sect3 id="timeline">
<title>Linia czasu</title>
<para>Funkcja linia czasu pozwala poznawać pierwiastki z wybranego okresu. Wspaniale jest obserwować jak układ okresowy zmieniał się wraz z odkrywaniem wciąż nowych pierwiastków. Jeśli przesuniesz suwak w lewo, zawuważysz, że niektóre pierwiastki zniknęły. Pojawią się ponownie, jeśli przesuniesz kursor w prawo. Dodatkowo, liczba będzie się stale zmieniać.</para>
<para>Liczba przedstawia datę, którą wybrałeś. Jeśli przesuniesz suwak na np. 1891, zobaczysz jedynie pierwiastki, które były znane w 1891. </para>
<para>Na pewno zauważysz, że pewne pierwiastki nawet dziś nie są pokazane. Dzieje się tak, ponieważ niektóre z nich nie są jeszcze odkryte, ale ich istnienie jest prognozowane. </para>
<screenshot>
<mediaobject>
<imageobject>
<imagedata fileref="timeline.png" format="PNG"/>
</imageobject>
<textobject>
<phrase><quote>Linia czasu</quote></phrase>
</textobject>
<caption><para>Układ okresowy w przeszłości (pierwiastki znane w 1891)</para>
</caption>
</mediaobject>
</screenshot>
</sect3>
<sect3 id="state_of_matter">
<title>Stan skupienia materii</title>
<para>W funkcji stan skupienia materii, możesz wybrać temperaturę i zobaczyć stan skupienia każdego pierwiastka w tej temperaturze. Łatwo możesz przedstawić, jak wiele pierwiastków i które, są na przykład ciałami stałymi w danej temperaturze. Dowiesz się, że prawie wszystkie są ciałami stałymi w bardzo niskich temperaturach i że większość jest cieczami i gazami w wysokich temperaturach. </para>
<screenshot>
<mediaobject>
<imageobject>
<imagedata fileref="screenshot2.png" format="PNG"/>
</imageobject>
<textobject>
<phrase>Okno dialogowe <quote>Stan skupienia</quote></phrase>
</textobject>
<caption><para>&kalzium; może zademonstrować, które pierwiastki są stałe/ciekłe/gazowe w danej temperaturze.</para>
</caption>
</mediaobject>
</screenshot>
</sect3>
<sect3 id="show_hide_legend">
<title>Pokaż/ukryj legendę</title>
<para>Pokaż/ukryj legendę pozwala na wyświetlenie legendy dla bieżącego schematu (grupy, bloki,właściwości kwasowe). Legenda jest wyświetlana domyślnie, ale jeżeli ją ukryjesz, pozostanie schowana dopóki nie wybierzesz opcji Pokaż. &kalzium; zachowa ustawienia w plikach konfiguracyjnych, więc przy następnym uruchomieniu, powrócisz do ostatnich ustawień. </para>
</sect3>
</sect2>
</sect1>
</chapter>
<chapter id="config">
<title>Konfiguracja &kalzium; </title>
<para>&kalzium; posiada wiele opcji konfiguracyjnych, do których masz dostęp poprzez menu <menuchoice> <guimenu>Ustawienia</guimenu> <guimenuitem>Konfiguruj &kalzium;...</guimenuitem> </menuchoice>.</para>
<screenshot>
<screeninfo>Okno konfiguracyjne &kalzium;</screeninfo>
<mediaobject>
<imageobject>
<imagedata fileref="settings1.png" format="PNG"/>
</imageobject>
<textobject>
<phrase>Kolory</phrase>
</textobject>
</mediaobject>
</screenshot>
<para>Na karcie <guilabel>Kolory</guilabel> możesz ustawić różne kolory dla każdego schematu. </para>
<screenshot>
<screeninfo>Okno konfiguracyjne &kalzium;</screeninfo>
<mediaobject>
<imageobject>
<imagedata fileref="settings2.png" format="PNG"/>
</imageobject>
<textobject>
<phrase>Jednostki</phrase>
</textobject>
</mediaobject>
</screenshot>
<para>Na karcie <guilabel>Jednostki</guilabel> możesz wybrać jednostki. Możesz wybierać pomiędzy domyślną jednostką kJ/mol, a eV. Temperatura jest pokazywana domyślnie w stopniach Kelvina, ale możesz ją pokazać w stopniach Celsjusza, Fahrenheita, Reamura lub Rankina. Ostatnie dwie jednostki są rzadko ostatnio używane, ale wciąż można na nie natrafić. Dodatkowo, pozwala to uświadomić sobie, że temperatura nie jest czymś absolutnym i nie ma znaczenia jakie jednostki są stosowane. </para>
<screenshot>
<screeninfo>Okno konfiguracyjne &kalzium;</screeninfo>
<mediaobject>
<imageobject>
<imagedata fileref="settings3.png" format="PNG"/>
</imageobject>
<textobject>
<phrase>Różne</phrase>
</textobject>
</mediaobject>
</screenshot>
<para>Na karcie <guilabel>Różne</guilabel> znajdziesz inne opcje, nie powiązanie z poprzednimi kartami. </para>
</chapter>
<chapter id="commands">
<title>Linia poleceń</title>
<sect1 id="kalzium-mainwindow">
<title>Menu i skróty klawiszowe</title>
<sect2>
<title>Menu <guimenu>Plik</guimenu></title>
<variablelist>
<varlistentry>
<term><menuchoice><shortcut> <keycombo action="simul">&Ctrl;<keycap>Q</keycap></keycombo> </shortcut> <guimenu>Plik</guimenu> <guimenuitem>Zakończ</guimenuitem> </menuchoice></term>
<listitem><para><action>Zakończ</action> &kalzium;</para></listitem>
</varlistentry>
</variablelist>
</sect2>
<sect2>
<title>Menu <guimenu>Widok</guimenu></title>
<variablelist>
<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Widok</guimenu> <guisubmenu>Numeracja</guisubmenu> <guimenuitem>Brak numeracji</guimenuitem> </menuchoice></term>
<listitem><para><action>Wyświetl</action> schemat bez numeracji</para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Widok</guimenu> <guisubmenu>Numeracja</guisubmenu> <guimenuitem>Pokaż IUPAC</guimenuitem> </menuchoice></term>
<listitem><para><action>Wyświetl</action> numerację IUPAC</para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Widok</guimenu> <guisubmenu>Numeracja</guisubmenu> <guimenuitem>Pokaż CAS</guimenuitem> </menuchoice></term>
<listitem><para><action>Wyświetl</action> numerację CAS</para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Widok</guimenu> <guisubmenu>Numeracja</guisubmenu> <guimenuitem>Pokaż stary IUPAC</guimenuitem> </menuchoice></term>
<listitem><para><action>Wyswietl</action> starą numerację IUPAC</para></listitem>
</varlistentry>
<!-- second entry -->
<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Widok</guimenu> <guisubmenu>Wygląd</guisubmenu> <guimenuitem>Brak zestawu kolorów</guimenuitem> </menuchoice></term>
<listitem><para><action>Wyświetl</action> bez zestawu kolorów</para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Widok</guimenu> <guisubmenu>Wygląd</guisubmenu> <guimenuitem>Pokaż grupy</guimenuitem> </menuchoice></term>
<listitem><para><action>Wyświetl</action> grupy pierwiastków</para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Widok</guimenu> <guisubmenu>Wygląd</guisubmenu> <guimenuitem>Pokaż bloki</guimenuitem> </menuchoice></term>
<listitem><para><action>Wyświetl</action> cztery bloki pierwiastków</para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Widok</guimenu> <guisubmenu>Wygląd</guisubmenu> <guimenuitem>Pokaż właściwości kwasowe</guimenuitem> </menuchoice></term>
<listitem><para><action>Wyświetl</action> właściwości kwasowe</para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Widok</guimenu> <guisubmenu>Wygląd</guisubmenu> <guimenuitem>Pokaż rodziny</guimenuitem> </menuchoice></term>
<listitem><para><action>Wyświetl</action> rodziny pierwiastków</para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Widok</guimenu> <guisubmenu>Wygląd</guisubmenu> <guimenuitem>Pokaż strukturę krystaliczną</guimenuitem> </menuchoice></term>
<listitem><para><action>Wyświetl</action> struktury krystaliczne</para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Widok</guimenu> <guisubmenu>Wygląd</guisubmenu> <guimenuitem>Gradient</guimenuitem> <guimenuitem>Promień atomowy</guimenuitem> </menuchoice></term>
<listitem><para><action>Wyświetl</action> promień atomowy pierwiastków</para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Widok</guimenu> <guisubmenu>Wygląd</guisubmenu> <guimenuitem>Gradient</guimenuitem> <guimenuitem>Promień walencyjny</guimenuitem> </menuchoice></term>
<listitem><para><action>Wyświetl</action> promień walencyjny pierwiastków</para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Widok</guimenu> <guisubmenu>Wygląd</guisubmenu> <guimenuitem>Gradient</guimenuitem> <guimenuitem>Promień van der Waalsa</guimenuitem> </menuchoice></term>
<listitem><para><action>Wyświetl</action> promień van der Waalsa pierwiastków</para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Widok</guimenu> <guisubmenu>Wygląd</guisubmenu> <guimenuitem>Gradient</guimenuitem> <guimenuitem>Masa atomowa</guimenuitem> </menuchoice></term>
<listitem><para><action>Wyświetl</action> promień atomowy pierwiastków</para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Widok</guimenu> <guisubmenu>Wygląd</guisubmenu> <guimenuitem>Gradient</guimenuitem> <guimenuitem>Gęstość</guimenuitem> </menuchoice></term>
<listitem><para><action>Wyświetl</action> promień atomowy pierwiastków</para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Widok</guimenu> <guisubmenu>Wygląd</guisubmenu> <guimenuitem>Gradient</guimenuitem> <guimenuitem>Punkt wrzenia</guimenuitem> </menuchoice></term>
<listitem><para><action>Wyświetl</action> punkt wrzenia pierwiastków</para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Widok</guimenu> <guisubmenu>Wygląd</guisubmenu> <guimenuitem>Gradient</guimenuitem> <guimenuitem>Punkt topnienia</guimenuitem> </menuchoice></term>
<listitem><para><action>Wyświetl</action> punkt topnienia pierwiastków</para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Widok</guimenu> <guisubmenu>Wygląd</guisubmenu> <guimenuitem>Gradient</guimenuitem> <guimenuitem>Elektroujemność</guimenuitem> </menuchoice></term>
<listitem><para><action>Wyświetl</action> elektroujemność pierwiastków</para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Widok</guimenu> <guisubmenu>Wygląd</guisubmenu> <guimenuitem>Gradient</guimenuitem> <guimenuitem>Powinowactwo elektronowe</guimenuitem> </menuchoice></term>
<listitem><para><action>Wyświetl</action> powinowactwo elektronowe pierwiastków</para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Widok</guimenu> <guimenuitem>Pokaż/ukryj legendę</guimenuitem> </menuchoice></term>
<listitem><para><action>Przełączanie</action> wyświetlania legendy</para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Widok</guimenu> <guimenuitem>Pokaż/ukryj podpowiedź</guimenuitem> </menuchoice></term>
<listitem><para><action>Przełączanie</action> wyświetlania podpowiedzi przy pierwiastkach</para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Widok</guimenu> <guimenuitem>Pokaż/ukryj pasek boczny</guimenuitem> </menuchoice></term>
<listitem><para><action>Przełączanie</action> paska bocznego</para></listitem>
</varlistentry>
</variablelist>
</sect2>
<sect2>
<title>Menu <guimenu>Narzędzia</guimenu> </title>
<variablelist>
<!--<varlistentry>
<term><menuchoice>
<guimenu>Miscellaneous</guimenu>
<guimenuitem>Show/Hide Timeline</guimenuitem>
</menuchoice></term>
<listitem><para><action>Display</action> the Timeline Slider</para></listitem>
</varlistentry>-->
<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Narzędzia</guimenu> <guimenuitem>Wykres danych</guimenuitem> </menuchoice></term>
<listitem><para><action>Otwórz</action> okno wykresu danych</para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Narzędzia</guimenu> <guimenuitem>Słowniczek</guimenuitem> </menuchoice></term>
<listitem><para><action>Otwórz</action> słowniczek</para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Narzędzia</guimenu> <guimenuitem>Pokaż analizator równań</guimenuitem> </menuchoice></term>
<listitem><para><action>Otwórz</action> okno analizatora równań</para></listitem>
</varlistentry>
<!--<varlistentry>
<term><menuchoice>
<guimenu>Miscellaneous</guimenu>
<guimenuitem>Show/Hide State Of Matter</guimenuitem>
</menuchoice></term>
<listitem><para><action>Display</action> the State Of Matter dialog</para></listitem>
</varlistentry>-->
</variablelist>
</sect2>
<sect2>
<title>Menu <guimenu>Ustawienia</guimenu> </title>
<variablelist>
<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Ustawienia</guimenu> <guimenuitem>Pokaż/ukryj pasek narzędzi</guimenuitem> </menuchoice></term>
<listitem><para><action>Przełączanie</action> głównego paska narzędzi</para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Ustawienia</guimenu> <guimenuitem>Pokaż/ukryj pasek stanu</guimenuitem> </menuchoice></term>
<listitem><para><action>Przełączanie</action> paska statusu</para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Ustawienia</guimenu> <guimenuitem>Konfiguracja skrótów...</guimenuitem> </menuchoice></term>
<listitem><para><action>Konfiguracja</action> przyporządkowania klawiszy klawiatury do różnych zadań.</para>
</listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Ustawienia</guimenu> <guimenuitem>Konfiguracja pasków narzędzi...</guimenuitem> </menuchoice></term>
<listitem><para><action>Konfiguracja</action> elementów, które chcesz umieścić na pasku narzędzi </para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term><menuchoice><guimenu>Ustawienia </guimenu> <guimenuitem>Konfiguracja &kalzium;...</guimenuitem> </menuchoice></term>
<listitem><para><action>Wyświetl</action> okno ustawień &kalzium; </para></listitem>
</varlistentry>
</variablelist>
</sect2>
<sect2>
<title>Menu<guimenu>Pomoc</guimenu></title>
&help.menu.documentation; </sect2>
</sect1>
</chapter>
<chapter id="faq">
<title>Pytania i odpowiedzi</title>
<qandaset id="faqlist">
<qandaentry>
<question>
<para>Czy kiedykolwiek będę musiał płacić za &kalzium;?</para>
</question>
<answer>
<para>Nie, nigdy. Ale autor zawsze będzie wdzięczny za miły e-mail lub DVD będące <quote>podziękowaniem</quote>. &kalzium; jest na licencji <ulink url="http://www.gnu.org/licenses/licenses.html#GPL">GPL</ulink>, więc nigdy nie będziesz musiał płacić za ten program.</para>
</answer>
</qandaentry>
<qandaentry>
<question>
<para>Czy będzie kiedykolwiek wersja dla &Windows;?</para>
</question>
<answer>
<para>Nie, obecnie nie, ale możesz ściągnąć źródła i stworzyć swoją własną wersję dla &Windows;. Nie powinno to stanowić problememu, gdyż program napisany jest za pomocą biblioteki &Qt; firmy Trolltech. Ale na co Ci &Windows;? Ściągnij najnowszą wersję &Linux-dopelniacz; i korzystaj z pełni jego możliwości.</para>
</answer>
</qandaentry>
</qandaset>
</chapter>
<chapter id="contribute">
<title>Jak mogę pomóc?</title>
<qandaset id="tasks">
<qandaentry>
<question>
<para>Dostarczaj nam danych.</para>
</question>
<answer>
<para>W świecie nauki postęp jest ogromny. Jeżeli znajdziesz niepoprawne lub brakujące dane, napisz proszę do nas.</para>
</answer>
</qandaentry>
<qandaentry>
<question>
<para>Poszukaj błędów lub prześlij swoje propozycje</para>
</question>
<answer>
<para>Jeżeli znajdziesz błędy w programie lub masz pomysł na jego ulepszenie, proszę pisać na adres <email>&Carsten.Niehaus.mail;</email>. </para>
</answer>
</qandaentry>
</qandaset>
</chapter>
<chapter id="credits">
<title>Podziękowania i licencja</title>
<para>&kalzium;</para>
<para>Prawa autorskie do programu: (c) 2001-2005 &Carsten.Niehaus; <email>&Carsten.Niehaus.mail;</email> </para>
<para>Współpraca:</para>
<itemizedlist>
<listitem><para>Pino Toscano <email>toscano.pino@tiscali.it</email> </para></listitem>
</itemizedlist>
<itemizedlist>
<listitem><para>Thomas Nagy <email>tnagy2^8@yahoo.fr</email> </para></listitem>
</itemizedlist>
<para>Polskie tłumaczenie: (c) 2005 Mandriva Poland<email>biuro@mandriva.pl</email></para> <para>Paweł Dąbek<email>pdabek@onet.pl</email></para>
&underFDL; &underGPL; </chapter>
<appendix id="installation">
<title>Instalacja</title>
<sect1 id="getting-kalzium">
<title>Jak zdobyć &kalzium;</title>
&install.intro.documentation; </sect1>
<sect1 id="requirements">
<title>Wymagania</title>
<para>Samo &kalzium; znajdziesz pod adresem <ulink url="http://edu.kde.org/kalzium">Strona domowa &kalzium;</ulink> jest częścią projektu &kde;-Edu</para>
<para>Listę zmian znajdziesz w pliku <filename>ChangeLog</filename> w dystrybucji &kalzium;.</para>
</sect1>
<sect1 id="compilation">
<title>Kompilacja i instalacja</title>
&install.compile.documentation; </sect1>
</appendix>
&documentation.index;
</book>
View Git Blame Copy Permalink