>Een inleiding tot de K Desktop Environment (K bureaubladomgeving)</para>
<para
>Snelstartgids voor &kde;</para
></abstract>
<keywordset>
<keyword
>KDE</keyword>
<keyword
>snelstart</keyword>
<keyword
>inleiding</keyword>
</keywordset>
</bookinfo>
<chapter id="introduction">
<title
>Inleiding</title>
<para
>Dit document is een korte inleiding tot de K Desktop Environment. Hierin wordt u bekend gemaakt met een aantal basisfuncties van &kde;. </para>
<para
>Deze gids is verre van compleet. Het doel van deze gids is dan ook alleen de meest gewone taken uit te leggen. </para>
<para
>We nemen aan dat u met tenminste een grafische interface bekend bent, zoals <trademark
>CDE</trademark
>, <trademark
>Geos</trademark
>, <trademark
>GEM</trademark
>, &NeXTSTEP;, &Mac;, <trademark
>OS/2</trademark
> of &Microsoft; &Windows;. We leggen dus niet uit hoe u de muis of het toetsenbord moet gebruiken, waar we concenteren ons op de interessante dingen. </para>
</chapter>
<chapter id="an-overview-of-kde">
<title
>Een overzicht van &kde;</title>
<para
>Dit gedeelte is voor die gebruikers die liever leren door te proberen, en alleen een korte aanwijzing willen hebben voordat ze beginnen. In latere gedeelten vindt u een meer grondige inleiding tot de omgeving, met nuttige aanwijzingen en sneltoetsen. Als u ongeduldig bent en wilt beginnen, dan kunt u dit gedeelte snel doorlezen, een beetje gaan spelen, en dan terugkomen om de andere gedeelten van deze gids naar behoefte door te werken. </para>
<note>
<para
>&kde; geeft ons een bureaubladomgeving die in hoge mate naar wens is aan te passen. In dit overzicht wordt uitgegaan van de standaard configuratie. </para>
</note>
<sect1 id="the-kde-desktop">
<title
>Het bureaublad van &kde;</title>
<para
>Een typisch bureaublad van &kde; bestaat uit verschillende onderdelen:</para>
> onderaan in het scherm, gebruikt om applicaties te starten en om tussen bureaubladen te schakelen. Naast andere zaken vindt u er &kmenu;, een groot &ticon; dat als u erop klikt een menu laat zien met toepassingen. </para>
>, die standaard is opgenomen in het paneel, en gebruikt wordt om tussen lopende toepassingen te schakelen, en om die te beheren. Klik op een toepassing in de taakbalk om naar die toepassing te schakelen. </para>
</listitem
>
<listitem>
<para
>Het <interface
>bureaublad</interface
> zelf, waarop vaakgebruikte bestanden en mappen kunnen worden geplaatst. &kde; heeft meerdere bureaubladen, elk ervan met zijn eigen vensters. Klik op de genummerde knoppen in het paneel om tussen de bureaubladen te schakelen. </para>
</listitem>
</itemizedlist>
</sect1>
<sect1 id="ready-set-go">
<title
>Op uw plaatsen, Klaar, Af!</title>
<para
>Hier zijn een paar vlugge aanwijzingen om u op gang te helpen.</para>
> genoemd) en kiest u iets in het menu dat u nu ziet. </para>
</listitem>
<listitem>
<para
>Klik op het pictogram in het paneel met de afbeelding van een huis om toegang te krijgen tot de bestanden in uw eigen map met behulp van &konqueror;, de bestandsbeheerder van &kde;. </para>
</listitem>
<listitem>
<para
>Kies <menuchoice
><guimenu
>K-menu</guimenu
> <guisubmenu
>Systeem</guisubmenu
> <guimenuitem
>Konsole</guimenuitem
></menuchoice
> om een tekstscherm te krijgen, of druk op <keycombo action="simul"
>&Alt; <keycap
>F2</keycap
></keycombo
> om een klein venstertje te krijgen. In beide vensters kunt u dan een commando intypen, in het kleine maar één keer. </para>
</listitem>
<listitem>
<para
>Kies <menuchoice
><guimenuitem
>Configuratiecentrum</guimenuitem
> </menuchoice
> in het &kmenu; om &kde; in te stellen. </para>
</listitem
>
<listitem>
<para
>Gebruik de toetsen <keycombo action="simul"
>&Alt;<keycap
>Tab</keycap
></keycombo
> om tussen toepassingen te schakelen, en <keycombo action="simul"
>&Ctrl;<keycap
>Tab</keycap
></keycombo
> om tussen bureaubladen te schakelen. </para>
</listitem
>
<listitem>
<para
>Gebruik de &RMB;-muisknop voor het contextmenu van het paneel, het bureaublad en de meeste &kde;-toepassingen. </para>
>Onderaan het scherm vindt u het paneel van het bureaublad, dit wordt &kicker; genoemd. U kunt het paneel gebruiken voor het starten van toepassingen. Kijk ook even naar de knop helemaal links met een grote &ticon;. </para>
>Deze knop wordt het &kmenu; genoemd. Er is een klein pijltje aan de bovenkant, dit betekent dat u een menu krijgt als u erop klikt. Doe het maar! Door dit menu hebt u gemakkelijk toegang tot alle &kde;-toepassingen die op uw computersysteem zijn geïnstalleerd. </para>
I am not sure I agree - some distributions fade or hide the applet handles by default, but
I haven't found one yet that hides the kmenu. (JLH) -->
<para
>Als u een toepassing of hulpmiddel vaak gebruikt, wilt u die natuurlijk nog gemakkelijker kunnen starten. In dat geval kunt u een enkele toepassing of een compleet submenu van het &kmenu; als een speciale knop aan het paneel toevoegen. Als u de toepassing &kfind; gemakkelijk wilt kunnen starten met zo'n knop in het paneel, klikt u met de &RMB; op een lege plaats op het paneel of op het &kmenu;-pictogram. Kies <menuchoice
><guimenu
>Paneelmenu</guimenu
> <guisubmenu
>Toepassing aan paneel toevoegen...</guisubmenu
></menuchoice
> en klik dan op het item of het menu dat u aan het paneel wilt toevoegen.</para>
>U kunt op deze manier een geheel menu toevoegen, of één van de submenu's van de &ticon;-knop. Bijvoorbeeld, als u &koffice; hebt geïnstalleerd en alle programma's van &koffice; snel wilt kunnen starten, zonder door het &kmenu; te hoeven navigeren, dan klikt u, in plaats van een toepassing te kiezen, op de menu-ingang <guimenuitem
>. U kunt nu voortaan alle &koffice;-programma's direct starten, zonder dat het nodig is om voor elk ervan een knop in het paneel te plaatsen. </para>
<note>
<para
>U kunt alles in het paneel verplaatsen met de opdracht <guimenuitem
>Verplaatsen</guimenuitem
>in het contextmenu. Klikt u maar met de <mousebutton
>derde</mousebutton
> muisknop (de <mousebutton
>derde</mousebutton
> muisknop is gewoonlijk de <mousebutton
>rechter</mousebutton
>knop, maar als u de muis anders hebt ingesteld, zoals voor linkshandig gebruik, dan kan het ook de <mousebutton
>linker</mousebutton
>knop zijn). U ziet dan een menu waarin u <guimenuitem
>Verplaatsen</guimenuitem
> kunt kiezen. Beweeg nu de muis en zie hoe hoe het pictogram volgt terwijl het op het paneel blijft. Wanneer u klaar bent, klikt u gewoon met de <mousebutton
>eerste</mousebutton
> muisknop (standaard de <mousebutton
>linker</mousebutton
>knop). Zoals u hebt opgemerkt, is er ook een menu-item <guimenuitem
>Verwijderen</guimenuitem
> voor het geval dat u genoeg hebt van een bepaalde startknop op uw paneel. </para
>
</note>
</sect2>
<sect2>
<title
>Het gebruik van contextmenu's</title>
<para
>Dit leidt ons tot een ander interessant onderwerp: op veel plaatsen kunt u met de <mousebutton
>rechter</mousebutton
>muisknop klikken om een <interface
>contextmenu</interface
> te krijgen met keuzes die afhankelijk zijn van de plaats waar u hebt geklikt. Het is daarom altijd een goed idee om met de <mousebutton
>derde</mousebutton
> muisknop ergens op te klikken, als u niet weet wat u hiermee moet doen. Zelfs de achtergrond van de bureaubladen heeft een dergelijk menu! </para>
</sect2>
<sect2>
<title
>Andere eigenschappen van het paneel</title>
<para
>Er zijn andere interessante dingen mogelijk met het paneel. Eén ervan kan belangrijk zijn als uw monitor een lage resolutie heeft: het is de functie die het mogelijk maakt om het paneel <quote
>te laten verdwijnen of weer terug te halen</quote
>, en die u kunt activeren door op het kleine pijltje te klikken dat u ziet aan een of beide uiteinden van het paneel. </para>
<para
>Misschien vindt u het niet goed dat het paneel de volle breedte van het scherm gebruikt. Dat kunt u gemakkelijk veranderen! &RMB; op een lege plek op het paneel en kies <menuchoice
><guimenu
>Paneel instellen...</guimenu
></menuchoice
>. In het dialoogvenster van &kcontrol; dat u te zien krijgt, kunt u de <guilabel
>Lengte</guilabel
> instellen op het tabblad <guilabel
>Uiterlijk</guilabel
> met behulp van de schuifregelaar die u daar vindt, om het paneel korter te maken dan 100% van de breedte. </para>
<para
>Als u wilt kunt u in dit dialoogvenster, dat nu toch open is, verder experimenteren en met alle opties daarin spelen. Als u op de knop <guibutton
>Toepassen</guibutton
> klikt, kunt u het effect zien. U kunt eenvoudig alles terugzetten naar de standaardinstellingen, door op de knop <guibutton
>Standaard</guibutton
> te klikken. </para>
<para
>Tussen twee haakjes, als u er niet zeker van bent wat een knop in &kde; doet, houdt u de muisaanwijzer er maar even boven: &kde; heeft een ingebouwde kleine contextgevoelige hulp, <quote
>tekstballon</quote
> genoemd, waarin in een paar woorden de werking wordt uitgelegd. </para>
</sect2>
</sect1>
<sect1 id="want-command-line-back">
<title
>Maar ik wil mijn commandoregel terug!</title>
<para
>Rustig maar, weest u maar niet bang. &kde; wil uw geliefde (en soms erg effectieve) commandoregel niet van u af te pakken. U kunt bestanden verplaatsen in uw bureaublad, maar u kunt ook de &UNIX;-commando's gebruiken waar u zo aan gewend bent. Feitelijk stelt &kde; de kracht van de commandoregel aan u ter beschikking op misschien wel wat verrassende plaatsen. </para>
<para
>&kde; geeft u een erg geavanceerd venster met daarin de commandoregel, de &konsole;. Kies <menuchoice
><guimenu
>K-menu</guimenu
> <guisubmenu
>Systeem</guisubmenu
> <guimenuitem
>Konsole</guimenuitem
></menuchoice
> om dit venster te starten. Dit kan wel iets zijn dat u in uw paneel zou willen plaatsen: gelukkig is het daar al in de standaardconfiguratie! </para>
<para
>Soms wilt u maar één commando invoeren op de commandoregel. In zulke gevallen hebt u geen complete terminal (tekstscherm met commandoregel) nodig. U drukt op <keycombo
>&Alt;<keycap
>F2</keycap
></keycombo
> en krijgt dan een klein venster waarin u een commando kunt intypen. Dit venster verdwijnt dan weer, maar uw commando wordt onthouden. </para>
<para
>Wanneer u dit venstertje oproept (dat we de <application
>minicli</application
> noemen, mini commandline = mini commandoregel) en daarna op de toets met de pijl omhoog drukt, kunt u door alle commando's bladeren die u eerder heeft ingevoerd. U kunt ook &URL;s intoetsen in een <application
>minicli</application
>, dit opent een venster van &konqueror; met de opgegeven &URL;. </para>
<para
>Zowel in &konqueror; als &kate; kunnen terminals worden geopend, die zich net zo gedragen als &konsole;. In &konqueror; kunt u dit aanzetten met de menukeuze <menuchoice
><guimenu
>Venster</guimenu
><guimenuitem
>Terminalemulatie tonen</guimenuitem
></menuchoice
>. De ingebouwde terminal ziet u dan onderin het venster van &konqueror; en wat werkelijk knap is, is dat als u in het bestandsbeheer mappen aanklikt, dit dan in de terminal wordt gevolgd. In &kate; kunt u een terminal krijgen met de menukeuze <menuchoice
><guimenu
>Instellingen</guimenu
> <guimenuitem
>Konsole tonen</guimenuitem
></menuchoice
>. </para>
<tip>
<para
>Voor het inzien van een man-pagina van &UNIX; typt u <userinput
><command
>man:</command
><replaceable
>commando</replaceable
></userinput
> in het venstertje van de <application
>minicli</application
>, waarin <replaceable
>commando</replaceable
> de naam is van een commando in &UNIX;. </para>
</tip>
<tip>
<para
>Om te zoeken naar een woord of naar woorden met de zoekmachine van Google, kunt u <userinput
><command
>gg:</command
><replaceable
>woord of woorden</replaceable
></userinput
> intypen. Er zijn nog een heleboel van deze verkorte opdrachten, en u kunt daar zelfs die van u zelf aan toevoegen! Kijkt u maar in &kcontrol; in de sectie <menuchoice
><guilabel
>Internet en netwerk</guilabel
> <guilabel
>Webbrowser</guilabel
> <guilabel
>Webkoppelingen</guilabel
></menuchoice
>. </para>
</tip>
<para
>En tenslotte: er is een manier om uw commandoregel steeds tot uw beschikking te hebben, onafhankelijk van waar u mee bezig bent - voeg er één toe aan het &kicker;-paneel! </para>
<para
>Klikt u maar met de &RMB; op een lege plaats op het paneel, en kies dan <menuchoice
><guilabel
>Applet aan paneel toevoegen...</guilabel
></menuchoice
>. Scroll in het dialoogvenster omlaag tot u het item <guilabel
>Commando uitvoeren</guilabel
> gevonden hebt. Klik erop met de &LMB; en klik op de knop <guilabel
>Aan paneel toevoegen</guilabel
>. Er wordt nu een mini-cli aan het paneel toegevoegd.</para>
<para
>Dus kunnen we concluderen dat de commandoregel nooit ver weg is als u &kde; gebruikt. </para>
</sect1>
</chapter>
<chapter id="working-with-windows">
<title
>Werken met vensters</title>
<para
>Als u dat al niet gedaan hebt, kunt u nu een programma starten met het <link linkend="starter"
>&kmenu;</link
>; laten we zeggen <guimenuitem
>Bestanden zoeken</guimenuitem
>. </para>
<sect1 id="window-what-now">
<title
>Een venster! Wat nu?</title>
<para
>Wel, gewoonlijk werken mensen <emphasis
>in</emphasis
> een venster, maar soms wilt u met het venster zelf iets doen. Hier is een kort overzicht van enkele van de meest voorkomende dingen die u met een venster kunt doen: </para>
<variablelist>
<varlistentry>
<term
>Een venster verplaatsen</term>
<listitem>
<para
>Klik op de titelbalk van het venster, houd de muisknop ingedrukt, en verplaats het venster, waarna u de muisknop loslaat (slepen), of druk op de &Alt;-toets en sleep waar dan ook in het venster. </para>
</listitem
>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
>De grootte van een venster veranderen:</term>
<listitem>
<para
>Versleep de rand van het venster, of houd de &Alt;-toets ingedrukt terwijl u met de &RMB; waar dan ook in het venster sleept. </para>
</listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
>Een venster maximaliseren</term>
<listitem>
<para
>Klik op de maximaliseerknop in de titelbalk (in de standaard randversiering is dit het vierkantje naast de X), hierdoor zal het venster het hele beeldscherm vullen. Als het venster al gemaximaliseerd is, zal het weer kleiner worden tot zijn oorspronkelijke grootte. Klikken met de &MMB; maximaliseert het venster in verticale richting, en met de &RMB; in horizontale richting. </para>
</listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
>Een venster minimaliseren</term>
<listitem>
<para
>Klik op de <guilabel
>Minimaliseren</guilabel
> op de titelbalk (naast <guilabel
>Maximaliseren</guilabel
>) als u het venster wilt verbergen. U kunt het venster weer terugkrijgen door op het pictogram ervan in de taakbalk te klikken. </para>
</listitem
>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
>Schakelen tussen vensters</term>
<listitem>
<para
>Naast de gebruikelijke muisklik om tussen vensters te schakelen kunt u met <keycombo action="simul"
>&Alt; <keycap
>Tab</keycap
></keycombo
> tussen vensters schakelen. Zie hieronder voor meer technieken. </para>
</listitem>
</varlistentry>
</variablelist>
<sect2>
<title
>De knoppen op de titelbalk</title>
<para
>De vensters van &kde; hebben enkele fraaie standaardknoppen op de titelbalk waarmee u snel enkele veelvoorkomende bewerkingen kunt doen. De standaardindeling van die knoppen is als volgt: </para>
<itemizedlist>
<title
>Links:</title>
<listitem>
<para
>Een <guilabel
>Menu</guilabel
>-knop. Hierop ziet u meestal een klein pictogram van de toepassing. Als u erop klikt krijgt u een menu voor de bewerkingen met het venster. Ook met de sneltoets <keycombo action="simul"
>&Alt;<keycap
>F3</keycap
></keycombo
> kunt u dit menu openen. </para>
</listitem>
</itemizedlist>
<itemizedlist>
<title
>Rechts:</title>
<listitem>
<para
>Een knop <guilabel
>Minimaliseren</guilabel
>. </para>
</listitem>
<listitem>
<para
>Een knop <guilabel
>Maximaliseren</guilabel
>. </para>
</listitem>
<listitem>
<para
>Een knop <guilabel
>Sluiten</guilabel
>. Hiermee sluit u het venster. Sneltoets: <keycombo action="simul"
>&Alt;<keycap
>F4</keycap
></keycombo
>. </para>
</listitem>
</itemizedlist>
</sect2>
<sect2>
<title
>Tussen vensters schakelen</title>
<para
>Nu we weten hoe we met vensters moeten omgaan, mag u nu enkele andere vensters openen met gebruik van het paneel, omdat we nu zullen gaan bespreken hoe u tussen vensters kunt schakelen. Omdat dit veel voorkomt, zijn er in &kde; diverse manieren om dit te doen, kiest u daar uw favoriete methode maar uit! </para>
<para
>In vele venstersystemen is het nodig om in een ander venster te klikken als u dat wilt gaan gebruiken. Dit is in &kde; standaard, en wordt <quote
>klikken voor de focus</quote
> genoemd. Maar u kunt uw bureaublad ook zo instellen dat het bewegen van de muiswijzer tot boven een venster dit venster actief zal maken. Dit wordt <quote
>Focus volgt de muis</quote
> genoemd. Als u deze methode kiest in het <link linkend="configure"
>&kde;- Controlecentrum</link
>, dan is het venster onder de muiswijzer altijd het actieve venster. Het komt dan niet automatisch bovenop te liggen, maar dan kunt u nog altijd op de titelbalk klikken, of op de rand van het venster of, en dit is speciaal voor &kde;, u kunt de &Alt;-toets indrukken en met de &MMB; klikken om het venster naar voren te halen. </para>
<para
>Hier zijn nog een paar methodes voor het schakelen tussen vensters: </para>
<itemizedlist>
<listitem>
<para
>Kies een venster uit de <emphasis
>vensterlijst</emphasis
>. Om die lijst te openen klikt u met de &MMB; op een lege plaats van het bureaublad, of klikt u op het pictogram met een aantal vensters in het paneel of, tenslotte, klikt u op het pijltje naar boven aan de linkerkant van de taakbalk op het paneel. </para>
</listitem
>
<listitem>
<para
>Houdt de &Alt;-toets ingedrukt, en druk op <keycap
>Tab</keycap
> om rond te gaan langs de verschillende vensters. </para>
</listitem
>
<listitem>
<para
>Gebruik de taakbalk (zie hieronder). </para>
</listitem>
</itemizedlist>
</sect2>
</sect1>
<sect1 id="using-taskbar">
<title
>Gebruik van de taakbalk</title>
<para
>In de <interface
>taakbalk</interface
> is een lijst van kleine pictogrammetjes, eentje voor elk venster op het bureaublad. In de standaardinstelling van het bureaublad van &kde; is de taakbalk in het paneel geplaatst, maar hij kan ook boven- of onderaan in het scherm geplaatst worden. </para>
<para
>De taakbalk is een erg krachtig hulpmiddel. Als u in de standaardconfiguratie meer dan één venster wilt openen voor dezelfde toepassing, dan worden die <quote
>gegroepeerd</quote
>, zodat u in de taakbalk één pictogram ziet per toepassing.</para>
<para
>Een eenvoudige &LMB;-klik op de knop in de taakbalk opent een lijst van alle open vensters voor de toepassing en hierin kunt u het gewenste venster kiezen. Klikken met de <mousebutton
>linker</mousebutton
>muisknop op een van de vensters in de lijst opent dit venster direct. Als u op één van de knoppen in de taakbalk met de <mousebutton
>rechter</mousebutton
>muisknop klikt, krijgt u een menu waarin u bewerkingen kunt uitvoeren op elk venster dat onder die knop is gegroepeerd, of op elk venster afzonderlijk.</para>
<para
>U kunt ervoor kiezen om alle vensters in alle bureaubladen zichtbaar te maken in uw taakbalk, onafhankelijk van welk bureaublad u nu gebruikt, of om alleen de pictogrammen te zien van het huidige bureaublad. U kunt er ook voor kiezen dat de pictogrammen niet worden gegroepeerd, zodat elk open venster zijn eigen pictogram heeft in de taakbalk. Deze en nog vele andere opties vindt u door eenvoudig rechts te klikken op het handvat van de taakbalk (het kleine gearceerde balkje links) en dan <guimenuitem
>Paneel instellen...</guimenuitem
> te kiezen. </para>
<para
>De grootte van de pictogrammen in de taakbalk worden automatisch aangepast om uimte te maken voor toepassingen, zodat u er veel meer toepassingen in kunt plaatsen dan u misschien zou denken. Als u het paneel breder maakt, kunnen de pictogrammen in rijen en kolommen worden ingedeeld, maar ook dan worden de afmetingen aangepast indien dit nodig is. </para>
</sect1>
<sect1 id="using-v-desktops">
<title
>Het gebruik van virtuele bureaubladen.</title>
<para
>En nu: wat is dat met dat <quote
>plakkerige</quote
> gedoe? </para>
<para
>Het kan gebeuren dat u meer vensters open hebt staan dan er plaats voor is op uw bureaublad. In dat geval zijn er drie mogelijkheden: </para>
<orderedlist>
<listitem>
<para
>Laat alle vensters open (rommelig en vol bureaublad) </para>
</listitem>
<listitem>
<para
>Minimaliseer die vensters die u niet direct nodig hebt en gebruik de taakbalk of <keycombo action="simul"
>&Alt; <keycap
>Tab</keycap
></keycombo
> om tussen die vensters te schakelen (wel een beetje verwarrend en veel werk!) </para>
</listitem
>
<listitem>
<para
>Aanbevolen: Doe wat een besturingssysteem doet als er niet genoeg werkgeheugen is: virtueel geheugen gebruiken, in dit geval virtuele bureaubladen. </para>
</listitem>
</orderedlist>
<para
>De derde optie is hoe het moet! &kde; kan overweg met een aantal verschillende bureaubladen, elk ervan met zijn eigen vensters. Standaard zijn er vier bureaubladen beschikbaar. U kunt heel gemakkelijk tussen de bureaubladen schakelen met een klik op een van de bureaubladknoppen in het paneel. Ook met <keycombo action="simul"
>&Ctrl;<keycap
>F1...F4</keycap
></keycombo
> kunt u onmiddellijk in het overeenkomende bureaublad komen, of met <keycombo action="simul"
>&Ctrl; <keycap
>Tab</keycap
></keycombo
> kunt u langs de bureaubladen rondgaan. </para>
<para
>Virtuele bureaubladen zijn erg leuk. Maar soms wilt u dat een venster in <emphasis
>elk</emphasis
> bureaublad aanwezig is. Dit kan bijvoorbeeld een klein chat-venstertje zijn, een wekker of wat dan ook. In dat geval kunt u de bovengenoemde "plakkerig"-knop gebruiken, waarmee het venster op de achtergrond wordt vastgepind, en op elk virtueel bureaublad te zien zal zijn. </para
>
<para
>De plakkerig-knop kan ook worden gebruikt om een venster van het ene naar het andere bureaublad te verplaatsen: klik in dat venster op de plakkerig-knop, schakel naar een ander bureaublad, en klik dan weer op de plakkerig-knop (waardoor de plakkerigheid weer wordt opgeheven). U kunt hetzelfde bereiken met het contextmenu van de pictogram in de taakbalk van het venster (<guimenuitem
>Naar huidig bureaublad</guimenuitem
>) of <guimenuitem
>Naar bureaublad</guimenuitem
> in het menu van vensterbewerkingen. </para>
</sect1>
</chapter>
<chapter id="managing-your-files">
<title
>Het beheer van uw bestanden</title>
<!-- NB Deliberate use of 'directory' rather than 'folder', since we're talking -->
<!-- about folders on disk -->
<para
>Een veel voorkomende beeldspraak bij grafische bureaubladen is het gebruik van mappen waarmee de directories op uw harde schijf worden bedoeld. Mappen bevatten bestanden en andere mappen. In de &kde;-toepassing &konqueror;, de K-bestandsbeheerder, wordt deze beeldspraak gebruikt om u te helpen met het beheren van uw bestanden. </para>
<sect1 id="using-konqueror">
<title
>Het gebruik van &konqueror;</title>
<para
>De eerst keer dat u &kde; start, ziet u een venster met vele pictogrammen. Dit is het venster van &konqueror; waarin u de bestanden ziet in uw eigen map (het gebied waarin uw persoonlijke bestanden zijn opgeslagen). De naam van het pad van de map ziet u onder de werkbalk van het venster. Als u nu niet een dergelijk venster ziet, klikt u op het pictogram in het paneel dat op een map met het plaatje van een huis lijkt. </para>
<para
>Om een bestand of map te openen klikt u er maar op met de &LMB;. U kunt ook in het menu <menuchoice
><guimenu
>Venster</guimenu
> <guimenuitem
>Navigatiepaneel tonen</guimenuitem
></menuchoice
> kiezen, waardoor u de hiërarchie van mappen (boomstructuur) krijgt voor een meer directe navigatie. Of u kunt het pad dat u onder de taakbalk ziet, bewerken waarmee u snel in een bepaalde map kunt komen. </para>
<sect2>
<title
>Bestanden openen</title>
<para
>&kde; wordt geleverd met een aantal toepassingen voor het lezen en bewerken van veel algemeen voorkomende bestanden, en wanneer u op een bestand klikt met, laten we zeggen, een document of een afbeelding, start &konqueror; de juiste toepassing om dit bestand te tonen. Als &konqueror; niet weet waarmee het bestand moet worden geopend, zal u worden gevraagd welke toepassing moet worden gestart, en ook zal u worden gevraagd of uw keus moet worden onthouden voor de volgende keer dat u een bestand van hetzelfde type aanklikt. </para>
<note>
<para
>&konqueror; gebruikt MIME-typen voor het verbinden van bestanden met toepassingen. </para>
</note
>
</sect2>
<sect2>
<title
>Slepen en neerzetten van pictogrammen</title>
<para
>Om een bestand te kopiëren of te verplaatsen, sleept u eenvoudig het bijbehorende pictogram naar het bureaublad, naar een ander venster in &konqueror;, of naar het pictogram van een andere map. Als u de knop loslaat toont &konqueror; u een menu waarin u kunt kiezen of u wilt kopiëren, verplaatsen, of een koppeling ("link") wilt maken naar het bestand. </para>
<note>
<para
>Merk op dat als u een koppeling ("link") wilt maken, dat &kde; een &UNIX;achtige "symbolische link" zal maken, en geen "harde link". Dit betekent dat als u het oorspronkelijke bestand wist, de "link" zal worden verbroken.
Met een: "link" is een zelfde bestand onder verschillende namen bereikbaar.
Met een symbolische link zal de ingegeven naam worden vervangen door de juiste naam van het bestand, bij een harde link heeft het bestand meerdere namen.
In beide gevallen is er dus maar één bestand op de harde schijf.
Zie man ln
(vert) </para>
</note>
<para
>Slepen en neerzetten kan ook in de meeste toepassingen van &kde;: u kunt een pictogram naar een venster van een draaiend programma slepen, of naar het pictogram van een toepassing dat niet is gestart, waardoor de toepassing het bestand zal openen. Probeer het maar! </para>
</sect2>
<sect2>
<title
>Het instellen van de eigenschappen van een bestand</title>
<para
>Om de eigenschappen van een bestand te veranderen, zoals de naam en de toegangsrechten ("permissions"), klikt u met de &RMB; op het pictogram en kiest u <guimenuitem
>Eigenschappen</guimenuitem
> in het menu. </para>
</sect2>
</sect1>
<sect1 id="archives-and-networks">
<title
>Het werken met archieven en netwerken</title>
<para
>In het nabije verleden was er speciale software nodig om toegang te krijgen tot bestanden op het internet. Nu niet meer! </para>
<para
>In &kde; wordt een technologie ondersteund met de naam <quote
>Netwerktransparante toegang</quote
> (afkorting: NTA, van het Engelse "Network Transparent Access") waarmee u net zo gemakkelijk met bestanden aan de andere kant van de wereld kunt werken als met die op uw eigen harde schijf.</para>
<para
>Bijvoorbeeld, om toegang te krijgen tot bestanden op een &FTP;-server, kiest u in het menu van &konqueror; <menuchoice
><guimenu
>Locatie</guimenu
><guimenuitem
>Open Locatie</guimenuitem
></menuchoice
>, en voert u de <acronym
>URL</acronym
> in van de &FTP;-server. U kunt op precies dezelfde manier bestanden slepen en neerzetten naar en van de mappen op de &FTP;-server als wanneer die op uw eigen harde schijf staan. U kunt zelfs bestanden op de &FTP;-server openen zonder dat u die eerst zelf naar uw harde schijf hoeft te kopiëren (dit wordt indien nodig door &kde; gedaan). </para>
<note>
<para
>Merk op dat &konqueror; gebruik maakt van anonieme &FTP;-toegang, wat uw toegang tot bestanden op de &FTP;-server kan beperken. Als u een rekening ("account") heeft op die server, dan kunt u uw gebruikers-<abbrev
>ID</abbrev
> meegeven als onderdeel van de <acronym
>URL</acronym
>, op deze manier: <userinput
><command
>ftp://</command
><parameter
>userid</parameter
>@<parameter
>server</parameter
>/<parameter
>map</parameter
></userinput
> </para>
<para
>&konqueror; zal dan om uw wachtwoord vragen, en als het inloggen lukt, hebt u volledige toegang tot uw bestanden op de server. </para>
</note>
<para
>Indien u gewend bent aan het programma <trademark
><application
>WinZip</application
></trademark
> in &Microsoft; &Windows;, zult u blij zijn te lezen dat ook &kde; in tar-archieven kan lezen. Deze archieven worden precies als normale mappen behandeld, en u kunt in een archief bladeren, bestanden openen, &etc;. In het algemeen moet de toegang tot bestanden in archieven en op het internet precies zo gaan als de toegang tot bestanden op uw eigen harde schijf, behalve de vertraging die ontstaat door het netwerk en door het uitpakken van het archief. </para>
</sect1>
<sect1 id="using-templates">
<title
>Het gebruik van sjablonen ("templates") voor de toegang tot toepassingen en apparaten.</title>
<para
>In &kde; is het eenvoudig om pictogrammen in uw paneel of op uw bureaublad te plaatsen, om de toegang tot uw toepassingen gemakkelijk te maken. Het is ook gemakkelijk om pictogrammen toe te voegen voor de toegang tot andere interessante zaken. &kde; heeft sjablonen voor het vereenvoudigen van de toegang tot: </para>
>Documenten voor sommige van de &koffice;-toepassingen van &kde;. </para>
</listitem>
</itemizedlist>
<para
>U kunt elk hiervan aan het bureaublad toevoegen door met de &RMB; te klikken op de plaats waar u het pictogram wilt hebben, daarna te klikken op <guisubmenu
>Nieuwe aanmaken</guisubmenu
> en dan te kiezen waar u een koppeling naar toe wilt hebben. </para>
<para
>Bijna alles in het &kmenu;, op het bureaublad,en in het paneel, verwijst naar een <literal role="extension"
>.desktop</literal
>-bestand op de schijf. Het <literal role="extension"
>.desktop</literal
>-bestand bevat informatie over welk pictogram moet worden getoond, en ook specifieke informatie over wat door het pictogram wordt vertegenwoordigd (een toepassing, apparaat, of <acronym
>URL</acronym
>). U kunt elk <literal role="extension"
>.desktop</literal
>-bestand naar het paneel slepen om een snelstart-knop aan te maken. </para>
<!--
<sect2>
<title
>Setting up printers</title>
<para>
You can create icons for your printers so that you can print a file by
dragging it to a printer icon. Here's how:
</para>
<procedure>
<step
><para
>Open the Templates folder located on the desktop. </para
></step>
<step
><para
>Drag the Program icon in the folder to the desktop. Choose
>This example assumes that you print using the <command
>lpr</command>
command. If you use a different command, enter the one you
use.</para
></note
></step>
<step
><para
>Still in the <guilabel
>Execute</guilabel
> tab, click the icon that
looks like a <guiicon
>cog</guiicon
>, and select the <guiicon
>Printer</guiicon
> icon from the list that appears.</para
></step>
</procedure>
<para
>Now you should be able to drag a file to the Printer icon and have it
printed on your default printer.</para
>
</sect2>
-->
<sect2>
<title
>Apparaten aankoppelen</title>
<para
>In &UNIX; heeft u toegang tot andere opslagapparaten dan de eigen <hardware
>harde schijf</hardware
> met een werkwijze die <emphasis
>"mounting"</emphasis
> (aankoppelen) wordt genoemd. In &kde; worden <literal role="extension"
>.desktop</literal
>-bestanden gebruikt om het op een eenvoudige manier mogelijk te maken om andere opslagapparaten zoals <hardware
>floppy</hardware
> en &cdrom;, aan en af te koppelen, en er toegang te hebben tot de bestanden. </para>
<para
>Als een voorbeeld volgen hier de stappen die nodig zijn om een pictogram aan te maken voor de toegang tot bestanden op een floppy: </para>
<note>
<para
>Op veel systemen is het nodig om als <systemitem class="username"
>root</systemitem
> (systeembeheerder)ingelogd te zijn als u apparaten wilt aan- of afkoppelen. </para>
</note>
<procedure>
<step>
<para
><mousebutton
>Rechts</mousebutton
>klik op het bureaublad en kies <menuchoice
><guisubmenu
>Nieuwe aanmaken</guisubmenu
><guisubmenu
>Koppeling naar apparaat</guisubmenu
> <guimenuitem
>Diskettestation...</guimenuitem
></menuchoice
>. </para>
</step>
<step>
<para
>Op het tabblad <guilabel
>Algemeen</guilabel
> in het dialoogvenster dat u krijgt, verandert u in het tekstvak bovenin de naam in wat u maar wilt. </para>
</step>
<step>
<para
>Op het tabblad <guilabel
>Station</guilabel
>, voert u in <filename class="devicefile"
>/dev/fd0</filename
> (of het pad van het diskettestation op uw systeem) als het <guilabel
>Station</guilabel
>. </para>
</step>
<step>
<para
>U kunt hier ook een <guilabel
>aankoppelpunt</guilabel
> ("mount point") aan toevoegen. Dit moet een bestaande, maar lege, map zijn. Veel voorkomende aankoppelpunten zijn <filename class="directory"
>/mnt/floppy</filename
> of <filename class="directory"
>/floppy</filename
>, maar u kunt net zo goed een diskettestation aankoppelen op <filename class="directory"
>~/mijnschijfje</filename
> als u dat leuk vindt. </para>
</step
>
<step>
<para
>Klik op de <guilabel
>Pictogram voor afgekoppeld</guilabel
> en kies de afbeelding van een floppy zonder het groene lampje. </para>
</step>
<step>
<para
>Als u tevreden bent met uw instellingen klikt u op <guibutton
>OK</guibutton
>, en klaar bent u! </para>
</step>
</procedure>
<para
>Doe nu een goed geformatteerde floppy in het station en klik op het <guiicon
>Floppy</guiicon
>-pictogram, waardoor &kde; het diskettestation aankoppelt en de bestanden op de schijf laat zien. Voordat u de schijf uit het station neemt moet u &RMB;-klikken op het <guiicon
>Floppy</guiicon
>-pictogram en <guimenuitem
>afkoppelen</guimenuitem
> kiezen in het menu. </para>
</sect2>
</sect1>
</chapter>
<chapter id="configure">
<title
>Het aanpassen van uw bureaublad</title>
<para
>Als iets u niet bevalt aan uw bureaublad, zoals hoe het eruit ziet of hoe het werkt, dan kunt u dat waarschijnlijk veranderen. U kunt in &kde; veel aanpassen en bijna alles in het uiterlijk of in het gedrag van uw bureaublad veranderen. En anders dan in vele andere &UNIX;-bureaubladomgevingen hoeft u daarvoor niets in geheimzinnige configuratiebestanden te veranderen (maar u kunt dat wel als u daar nu werkelijk zin in hebt!) U gebruikt hiervoor de &kcontrolcenter;, een programma speciaal geschikt om uw bureaublad aan te passen. </para>
<sect1 id="using-kde-control">
<title
>Het gebruik van het <application
>&kde;-Configuratiecentrum</application
></title>
<para
>Start het &kcontrolcenter; vanuit het <link linkend="starter"
>&kmenu;</link
>. U ziet nu een venster met twee panelen met in het linkerpaneel een lijst met modules. </para
>
<para
>Open een module door op de naam te klikken, u ziet nu een lijst met submodules. Daarna klikt u op de naam van één van die submodules, om de configuratie ervan in het rechterpaneel te kunnen bewerken. </para>
<para
>Het veranderen van de instellingen is redelijk eenvoudig. Er is een help-knop aanwezig in elk configuratiepaneel om instellingen uit te leggen die niet direct duidelijk zijn. Elk paneel heeft knoppen met <guibutton
>Help</guibutton
>, <guibutton
>Standaard</guibutton
>, <guibutton
>Toepassen</guibutton
>, en <guibutton
>Resetten</guibutton
>, die het volgende doen: </para>
<variablelist>
<varlistentry>
<term
><guibutton
>Help</guibutton
></term>
<listitem>
<para
>Laat een korte helptekst zien in het linkerpaneel, met inbegrip van een koppeling naar een meer uitgebreide handleiding over het betreffende onderwerp. </para>
</listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><guibutton
>Standaard</guibutton
></term>
<listitem>
<para
>Zet alle opties in de huidige module terug naar de standaardwaarde zoals die direct na de installatie van &kde; was. </para>
</listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><guibutton
>Toepassen</guibutton
></term>
<listitem>
<para
>Past de huidige instellingen toe in de module die nu geopend is. </para>
</listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
><guibutton
>Resetten</guibutton
></term>
<listitem>
<para
>Zet de instellingen terug naar de waarden die zij hadden toen de module werd geopend. Als u al op de knop <guibutton
>Toepassen</guibutton
> hebt gedrukt, worden de opties teruggezet naar de waarden die zij op het moment hadden toen u op <guibutton
>Toepassen</guibutton
> drukte. </para>
</listitem>
</varlistentry>
</variablelist>
<note>
<para
>Als u in een configuratiepaneel veranderingen hebt aangebracht en naar een volgende module wilt gaan zonder eerst op de knop <guibutton
>OK</guibutton
> te klikken of op de knop <guibutton
>Toepassen</guibutton
>, zal het &kcontrolcenter; u vragen of de door u aangebrachte instellingen eerst moeten worden toegepast. </para>
</note>
</sect1>
</chapter>
<chapter id="logging-out">
<title
>Afmelden</title>
<para
>We hopen echt dat u zo veel plezier beleeft met het gebruiken van &kde;, dat u nooit zult willen afmelden. Maar als u dit toch doet, kiest u dan <menuchoice
><guimenu
>K-menu</guimenu
> <guimenuitem
>Afmelden</guimenuitem
></menuchoice
>. </para>
<para
>Er is ook een afmeldknop in het paneel aanwezig, dat eruit ziet als een kleine aan- en uitknop. U kunt ook op <keycombo action="simul"
>&Ctrl; &Alt; <keycap
>Delete</keycap
></keycombo
> drukken om u af te melden. </para>
<sect1 id="session-management">
<title
>Sessiebeheer</title>
<para
>Als u de sessie beëindigt, kan &kde; onthouden welke toepassingen er open zijn, met de plaats van alle vensters. Op deze manier kunnen die weer worden geopend bij uw volgende aanmelding. Deze eigenschap heet <emphasis
>Sessiebeheer</emphasis
>. Toepassingen die aan &kde;-eisen voldoen zullen zichzelf in dezelfde staat herstellen als waarin zij waren bij uw laatste afmelding. &kate; bijvoorbeeld onthoudt welke bestanden u aan het bewerken was. </para>
<para
>Niet-&kde;-toepassingen onthouden bij het afmelden hun toestand niet, en &kde; zal u dan waarschuwen om er zeker van te zijn dat u voor het uitloggen alle belangrijke gegevens opslaat. </para>
<para
>Om het sessiebeheer toe te lichten kiest u <menuchoice
> <guimenu
>K-menu</guimenu
><guimenuitem
>Editors</guimenuitem
> </menuchoice
> om &kate; te starten. Open een tekstdocument en ga daarin wat bewerken. Meld u nu af en daarna weer aan. U merkt nu dat &kate; op precies dezelfde plaats op het bureaublad wordt hersteld, op hetzelfde virtuele bureaublad, en het document dat open was voordat u de sessie beëindigde, wordt automatisch weer geopend. &kate; onthoudt zelfs of u nog veranderingen niet had opgeslagen voor u zich afmeldt, en slaat die alsnog op alsof u hebt gekozen voor <guimenuitem
>Opslaan</guimenuitem
> in het menu <guimenu
>Bestand</guimenu
>. </para>
</sect1>
</chapter>
<chapter id="kde-an-exciting-journey">
<title
>&kde;, een opwindende reis</title>
<para
>Wij hopen dat u hebt genoten van deze korte rondreis door de "K Desktop environment" (K Bureaubladomgeving) en dat deze unieke bureaubladomgeving u kan helpen om sneller en comfortabeler te werken dan ooit. </para>
<para
>Onthoud a.u.b. wel dat &kde; geen commercieel avontuur is maar eerder een project waar vrijwilligers over de gehele wereld aan meewerken. Wij nodigen u uit om mee te doen aan het &kde;-project, en mee te doen in dit unieke netwerk van mensen. Als u een programmeur bent, kunt u er over denken om ons te helpen met het schrijven van &kde;-toepassingen. Als u een kunstenaar bent of ervaring hebt in grafisch ontwerp, denk dan aan het ontwerpen van verzamelingen van pictogrammen, kleurschema's, geluidsschema's en logo's voor &kde;. Als u van schrijven houdt zouden we graag zien dat u aan ons documentatieproject gaat deelnemen. </para>
<para
>U ziet dus dat er vele manieren zijn waarop u kunt helpen. U wordt van harte uitgenodigd om deel te nemen aan dit wereldwijde netwerk van mensen, die zich ervoor inzetten om van &kde; de beste bureaubladomgeving te maken voor elke computer. Kijk eens op <ulink url="http://www.kde.org"
>www.kde.org</ulink
> voor meer informatie. </para>
<para>
<emphasis
>Welkom aan boord voor deze opwindende reis. </emphasis>
</para>
<para>
<literal
>Uw &kde;-team</literal>
</para>
</chapter>
<!--
2004-08-27
Removed because it probably should not be here, and it will only end up
getting out-of-date if it is (Phil)
<chapter id="advanced-topics">
<title
>Advanced Topics</title>
<sect1 id="mime">
<title
>&MIME; Types</title>
<para>
&kde; comes with a number of &MIME; types predefined, but you can add
your own &MIME; types by choosing
<menuchoice
><guimenu
>Settings</guimenu>
<guisubmenu
>Configure Konqueror...</guisubmenu>
</menuchoice
> and then <guilabel
>File
Associations</guilabel
> in a &konqueror; window.
</para>
<para>
&kde;'s handling of &MIME; types is very powerful, and very
configurable. On the one hand, you can set a default action to be
performed when you click on a file in &konqueror;. Just as usefully,
you can add many more actions, which are then available with a &RMB;
click menu on the file in question.
</para>
<procedure>
<title
>To link a certain file type with a particular application:</title>
<step>
<para>
Make sure the application you want to start this file type has an
entry in the &kmenu;.
</para>
</step>
<step>
<para
>In &konqueror; find or make a file with the extension you wish to
link.
</para>
</step
>
<step>
<para>
<mousebutton
>Right</mousebutton
> click on the file, and choose
<guimenuitem
>Edit File Type</guimenuitem
> from the context menu, or
choose <menuchoice
><guimenu
>Edit</guimenu
><guimenuitem
>Edit File
Type</guimenuitem
></menuchoice
> in &konqueror;'s menu bar.
</para>
</step>
<step
> <para
> Add file masks for the application by clicking the
<guibutton
>Add</guibutton
> button, and entering the file pattern you
want. Remember that &UNIX; is case sensitive, so you may need to add
variations - <userinput
>*.mp3</userinput
> may need
<userinput
>*.MP3</userinput
> added as well, for example. Add as many
extensions as you like in this way. </para
> </step>
<step>
<para>
Add a description if you like. This is optional.
</para>
</step>
<step>
<para
>In the section labeled <guilabel
>Application Preference
Order</guilabel
>, press the <guibutton
>Add</guibutton
> button. A
miniature copy of the &kmenu; will
open, where you can choose the application you want files of this type
to be opened with.
</para>
</step>
<step>
<para>
Sometimes, you may want to use a different application to open this
file type. For example, you might like to use &kate; to open text
files you wish to edit, and &kedit; for text files that you just want
to take a quick peek into. You can add more applications in the same
way as you did in the last step, and you can change the preferred
order using the <guibutton
>Move Up</guibutton
> and <guibutton
>Move
Down</guibutton
> buttons.
</para>
</step
>
<step>
<para>
If you're satisfied with your choices, you can click the
<guibutton
>Apply</guibutton
> button to save your changes without
closing the dialog box. This gives you the opportunity to test in the
<application
>Konqueror</application
> window that your file association
is correct. You can choose <guibutton
>OK</guibutton
> to save your
changes and close the dialog box, or <guibutton
>Cancel</guibutton
> if
you have changed your mind and just want to close the dialog box.
</para>
</step>
</procedure>
<para>
Be sure to try your new association by opening a folder containing
a file of the type you just selected. Click on the file, and the
program needed to edit it should start.
</para>
<note>
<para>
&MIME; types are a way of describing the contents of files. You may
be used to using file extensions for that purpose, and you may know
that on &UNIX; systems the file extension often bears little or no
relation to the contents of the file. On the other hand, it may be
vital - for example, some implementations of <command
>gunzip</command>
will not operate on files that are not named <literal
role="extension"
>.gz</literal
>.
</para>
<para>
&MIME; types naturally make use of filename patterns, but not
necessarily the extensions - you can set up any filename pattern you
like. For example, if you always want to open any files relating to a
particular client with &kate;, and you make a habit of naming the files
with the client's name at the beginning so that they naturally group in
the &konqueror; window, then you can set up a filename pattern that
